به گزارش سینمایی نیوز و به نقل از اداره کل روابط عمومی سازمان سینمایی، مهرزاد دانش، منتقد سینما و مدیر جلسه، در ابتدای نشست گفت: مرضیه برومند ازجمله چهره‌های مطرح و معتبر سینمای کودک و نوجوان و فرهاد توحیدی نیز یکی از پرکارترین فیلمنامه‌نویسان سینمای ایران در حوزه اقتباس ادبی است که تجربیات متعددی در این زمینه دارد.
کارگردانی با امضای شخصی و فرمت ثابت در آثار کودک
دانش خاطرنشان کرد: برومند فعالیت‌های متنوعی در ژانر کودک و نوجوان انجام داده و فیلم‌هایی مانند «مربای شیرین» که فیلمنامه آن توسط فرهاد توحیدی نوشته شده، نمونه بارزی از این فعالیت‌ها هستند. در تمامی آثار کارگردانی شده توسط برومند امضای شخصی او دیده می‌شود و نوعی فرمت مشخص در آثارش جریان دارد.
فرهاد توحیدی درباره همکاری خود با مرضیه برومند گفت: خانم برومند با نویسنده‌های زیادی کار کرده‌اند، اما همکاری‌های پیوسته او با عده کمی از نویسندگان تداوم پیدا کرده است. همه سینماگران بزرگ امضای شخصی خاص خود را دارند، مثل اصطلاح «فیلم هیچکاکی» که به سبک خاص آلفرد هیچکاک اشاره دارد.
وی ادامه داد: سینماگر انتخاب‌کننده درونمایه نیست، بلکه درونمایه است که او را انتخاب می‌کند. این درونمایه معنای عمیقی است که در اعماق هر اثر جاری است و در فرآیندی ناخودآگاه شکل می‌گیرد.
از علی حاتمی تا برومند؛ بازتاب زیست شخصی در سینما
توحیدی افزود: اگر زندگی سینماگر معنایی داشته باشد، این معنا در اثرش نمود پیدا می‌کند. به عنوان مثال، در آثار علی حاتمی می‌بینیم که گذشته همیشه بهتر از حال و آینده است؛ حتی اگر او فیلمی در زمان حال ساخته باشد، باز هم به گذشته ارجاع می‌دهد. یا مرضیه برومند با ساخت «کتابفروشی هدهد» نشان می‌دهد که زندگی شخصی او عمیقاً با کتاب گره خورده و این مسئله در آثارش نمایان است.
وی درباره شخصیت مرضیه برومند نیز بیان داشت: او صریح‌اللهجه است و ایده‌هایش را بی‌پرده بیان می‌کند. روحیه‌ای سرخوش و جوان دارد و همکاری با او بسیار لذت‌بخش است. همکاری مشترک برومند فقط با کسانی ممکن است که جهان‌بینی مشترک با او داشته باشند.
امضای شخصی و دغدغه‌های مرضیه برومند در آثارش
مهرزاد دانش درباره آثار مرضیه برومند ، گفت: تمام آثار برومند امضای شخصی دارند و به دغدغه‌های خاصی می‌پردازند، از جمله مسئولیت شهروندی. او در آثار کودک و نوجوان و حتی فیلم‌ها و سریال‌های بزرگسال، مسائل اجتماعی را در قالبی مفرح و جذاب به مخاطب آموزش می‌دهد و به همین دلیل مخاطبان استقبال خوبی از آنها می‌کنند.
برومند نیز درباره نقش دغدغه‌های شخصی در آثارش، بیان داشت:: من از ابتدا در تئاتر و سپس تلویزیون و سینما فعالیت کردم و هواره در تلاش بودم تا دغدغه‌های اجتماعی‌ام را به شکلی موثر بیان کنم تا آدم‌ها به یکدیگر نزدیک‌تر شوند و آمار ناهنجاری‌ها کاهش یابد.
وی افزود: من معتقدم مسائل اجتماعی باید به صورت سرخوشانه مطرح شوند تا مخاطب برخوردی عبوس با اثر نداشته باشد و تأثیر مثبت بگیرد. همیشه خودم به نویسنده سفارش داده‌ام و هیچ وقت فیلمنامه آماده را کارگردانی نکرده‌ام. در تمام مراحل نگارش فیلمنامه کنار نویسنده هستم چون در نهایت خودم آن را کارگردانی می‌کنم.
برومند در پاسخ به این سوال که چرا رابطه فیلمسازان با کتاب‌های موفق کودک و نوجوان قطع شده است، بیان داشت: کتاب‌های کودک معمولاً قابلیت تبدیل شدن به فیلم را ندارند اما در ادبیات معاصر نوجوان ممکن است آثاری برای اقتباس وجود داشته باشد.
اقتباس‌های ادبی در سینمای کودک و نوجوان
دانش با بیان اینکه فرهاد توحیدی آثار مختلفی در حوزه اقتباس سینمایی دارد، بیان داشت: اقتباس برای کودک، نوجوان و بزرگسال تفاوت‌های زیادی دارد که او این موضوع را در فیلمنامه‌هایش لحاظ می‌کند. برای مثال، «مربای شیرین» اثر هوشنگ مرادی کرمانی را با خلاقیت خود به فیلمنامه‌ای موزیکال تبدیل کرده است.
توحیدی نیز ادامه داد: قبل از ورود من به پروژه «مربای شیرین»،، مرادی کرمانی خودش فیلمنامه آن را نوشته بود. او قصه‌گوی توانمندی است و قهرمانانش بسیار قابل لمس هستند.
دانش با بیان اینکه چهار دسته قهرمان قابل شناسایی هستند، گفت : قهرمانان با توانایی خاص که مخاطب را جذب می‌کنند، قهرمانان شبیه به مخاطب که همدلی ایجاد می‌کنند، قهرمانان فرودست و مظلوم که حمایت‌گرایی را برمی‌انگیزند و قهرمانان روح‌باخته یا منفی که ذات تاریک بشر را نشان می‌دهند. کودکان معمولاً قهرمانان جذاب افسانه‌ای را دوست دارند، اما در ایران بیشتر با قهرمانان شبیه خودشان یا نیازمند حمایت ارتباط برقرار می‌کنند.
توحیدی نیز ادامه داد: داستان‌هایی که از مضمون شروع می‌شوند اغلب به شعار ختم می‌شوند و مرضیه برومند در آثارش همیشه مراقب این نکته بوده است.
روایت مرضیه برومند از فیلم «مربای شیرین»
مرضیه برومند با اشاره به فیلم «مربای شیرین» خاطرنشان کرد: این فیلم با تمام آثار آقای مرادی کرمانی متفاوت است و ابتدا قرار بود چند نفر دیگر کارگردان این اثر باشند که نشد.
وی افزود: مرادی کرمانی برای نخستین بار فیلمنامه نوشته بود که من چندان با متن و نتیجه‌گیری آن موافق نبودم، به همین دلیل از آقای توحیدی دعوت به همکاری کردم که او در نهایت این فیلم را نجات داد. این فیلم اعتراضی و پرسش‌برانگیز است.
آثار ادبی باید متاثر از جامعه باشد
مهرزاد دانش در ادامه این نشست افزود: آثار مرضیه برومند از وقایع مختلف حتی ماجراهای روزمره الهام گرفته‌اند و رد پای اقتباس در آنها دیده می‌شود. مثلاً مجموعه «کارآگاه شمسی و دستیارش مادام» الگوی خانم مارپل است و نشان می‌دهد او از ابتدا با موضوع اقتباس آشنا بوده است.
برومند نیز در ادامه گفت: نویسندگان جوان باید به ارتباط آثارشان با نیازها و شرایط روز جامعه توجه کنند. متأسفانه این موضوع در آثار جدید کمتر دیده می‌شود. باید آثار ادبی متاثر از جامعه باشند تا فیلمسازان بتوانند به آنها رجوع کنند.
وی تأکید کرد: ابتدا باید سرگرم‌کنندگی آثار لحاظ شود و بعد به مقوله‌های اجتماعی همچون مسئولیت‌پذیری در فیلم‌ها پرداخته شود.
تفاوت‌های فیلمنامه‌نویسی برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان
دانش درباره آثار فرهاد توحیدی نیز گفت: توحیدی برای مخاطبان بزرگسال، کودک و نوجوان آثار متعدد و متفاوتی نوشته است.
وی سپس از توحیدی درباره تفاوت‌های فیلمنامه‌نویسی برای گروه‌های سنی مختلف پرسید و او پاسخ داد: چند سال پیش به همراه خانم برومند مجمع سیمای کودک و نوجوان را تأسیس و منشور حقوق کودک را نوشتیم. در هر موسسه رسانه‌ای بزرگ شیوه‌نامه‌ای برای ساخت آثار کودک و نوجوان وجود دارد که باید جدی گرفته شود.
وی ادامه داد: برنامه‌سازی برای کودکان متفاوت است چون این گروه حوصله برنامه‌های طولانی را ندارند. کودک در حال کشف جهان است و بهتر است آثار مرتبط با این موضوع باشند. در ایران، ایجاد فضای گرم خانوادگی، تشویق به جرأت‌مندی و توانایی حل مسئله برای کودکان مهم است. پانزده سالگی سن برزخی نوجوانان است که به دنبال نمایش هویت خود هستند و ماجراهای زندگینامه‌ای در این سنین برای آنها مناسب‌تر است.
وی درباره تأثیر شبکه‌های اجتماعی نیز گفت: شبکه‌های اجتماعی باعث بلوغ زودرس کودکان شده‌اند اما ادبیات و سینما به این مسائل بی‌توجه هستند. در بررسی کتاب‌های پرفروش کودک و نوجوان، جز یک مورد بقیه ترجمه هستند و نویسندگان داخلی بازار را از دست داده‌اند. کانون پرورش فکری هم پویایی سابق را ندارد و آثار جالب توجهی تولید نمی‌شود.
کتابفروشی هدهد؛ پیوند سینما و کتابخوانی
سپس مهرزاد دانش با اشاره به ویژگی‌های مثبت و سازنده مجموعه«کتابفروشی هدهد» گفت: این مجموعه یکی از آثار جذاب مرضیه برومند است و من به یاد ندارم اثر دیگری با پس‌زمینه محتوایی کتاب، کتابخوانی و کتابفروشی تولید شده باشد. در هر قسمت از این سریال تعدادی کتاب معرفی می‌شد.
وی سپس وضعیت کتاب و کتابخوانی و نسبت آن با سینمای کودک و نوجوان را از برومند جویا شد و او بیان داشت: «کتابفروشی هدهد» به پیشنهاد آقای مسجد جامعی تولید شد. قرار بود سریالی با نماد کتاب و کتابخوانی ساخته شود. پس از تغییر دولت، تلویزیون همراهی کرد و این مجموعه برای شبکه ۳ آماده شد، اما پخش به دلیل کنداکتور بی‌نظم شبکه در شرایط مناسبی انجام نگرفت.
وی افزود: افتخار می‌کنم این اثر را با همکاری خانم ثمینی تولید کردم. پخش این سریال باعث شد کتاب‌هایی مانند «روی ماه خدا را ببوس» چندین بار تجدید چاپ شود.
سلسله نشست های «کتاب و سینما» هر روز توسط سازمان سینمایی در سرای هنرگان کتاب سی و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب برگزار می‌شود.
گفتنی است، دهمین نشست امروز جمعه ۲۶ اردیبهشت ساعت ۱۶ با حضور محسن آزرم، علیرضا کاوه، علیرضا پورهاشم و مهرزاد دانش با موضوع « انتشار کتاب‌های سینمایی، فرصت ها و تهدبدها» برگزار می‌شود.
