سینمایی نیوز – “رضا کیانیان” بازیگر شاخص سینما، تئاتر، تلویزیون و نویسنده، عکاس و مجسمه‌ساز است. در سال ۱۳۴۵ با بازی در نمایشنامه‌ی “از پانیفتاده‌ها” وارد عرصه‌ی بازیگری تآتر شد. وی در سال ۱۳۵۵ از دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران، در رشته‌ی تئآتر فارغ‌التحصیل شد. فعالیت در سینما را از سال ۱۳۶۸ با حضور در فیلم “تمام وسوسه‌های زمین” ساخته‌ی استاد مرحوم “حمید سمندریان” آغاز کرد. “کیمیا” ساخته‌ی “احمدرضا درویش”، نخستین کار قابل توجه او بود که در سیزدهمین دوره‌ی جشنواره‌ی فیلم فجر برای بازی در این فیلم کاندیدای دریافت جایزه‌ی بهترین بازیگر نقش دوم مرد شد. “آژانس شیشه‌ای” نقطه‌ی اوج او در سینما بود. وی در شانزدهمین دوره‌ی جشنواره‌ی فیلم فجر، برای بازی در “آژانس شیشه‌ای” بالاخره جایزه‌ی بهترین بازیگر نقش دوم را کسب کرد.

او یکبار دیگر نیز برنده‌ی سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره‌ی فیلم فجر، برای بازی در فیلم “خانه‌ای روی آب” در سال ۱۳۸۰ شد. وی در این سال‌ها جوایز بازیگری دیگری نیز از جشن سینمای ایران دریافت نمود. انتشار ده جلد کتاب و برگزاری چند گالری و نمایشگاه عکاسی از دیگر کارهای اوست.

“کیانیان” علاوه بر فعالیت‌های هنری و بازیگری، به عنوان رئیس کاخ جشنواره‌ی سی و هشتم جهانی فیلم فجر منصوب شده است.

از همین روی سه‌شنبه ۱۱ خردادماه در هفتمین روز برگزاری جشنواره، در طبقه ششم پردیس سینماگالری چارسو با او یک گفتگوی نیمروزی انجام دادیم که از نظرتان می گذرد.

سینمایی نیوز: عرض سلام و درود و تقدیم احترام؛ خوشحال هستیم با شما بازیگر خاطره‌ساز سینمای کشورمان که رئیس کاخ جشنواره سی و هشتم فجر نیز می‌باشید گفت‌وگو می کنیم.

– اجازه بدهید من هم یک سلامی عرض کنم و درودی هم از کاخ جشنواره بفرستم به مخاطبان رسانه‌ی شما که از جامعه‌ی ایثارگری کشور می‌باشند و این بسیار هم عالی‌ست.

سینمایی نیوز: از شما ممنونیم. بفرمایید نسبت و خدمات متقابل سینمای ایران و جشنواره‌ی جهانی فیلم فجر با انقلاب چه می‌تواند باشد؟

– ببینید، بگذارید برای دوستان ایثارگری که مخاطب من هستند پاسخ پرسش شما را هم با اشاره به یک رویکرد تاریخی، و هم با عنایت به یک واقعه که در دولت‌های گذشته روی داده بود آغاز کنم. سینمای ایران یک تاریخ ۱۳۰ ساله و یک عالَم جایزه‌ی جهانی دارد؛ یعنی اینطور خدمت شما بگویم که کشور ایران در بین تمامی کشورهای دنیا! توجه بفرمایید در بین تمامی کشورهای جهان رتبه نخست را در تعداد جوایز جهانی دارد. یعنی ما چند هزار جوایز جهانی داریم. چند کشور در جهان هستند که ۱۳۰ سال سینما داشته باشند؟! یکی‌شان ما هستیم.

در دوره ای از دولت های قبلی ما از آکادمی معتبر اسکار که متعلق به سینمای قوی آمریکا است دعوت کردیم بیایند و از ایران بازدید کنند. وقتی آمدند ایران، فکر می کنید برای ما چه چیزی کادو آورده بودند؟! برای ما پروژکتور هدیه آورده بودند! فکر می‌کردند که ما در صحرایی زندگی می‌کنیم و می‌بایستی شتر ببینند و باید پروژکتور بیاورند و به ما فیلم نشان دهند. بعد وقتی وارد فرودگاه امام خمینی (ره) شده بودند، دیدند که اینجا هم که مثل امکانات کشور خودشان می‌باشد و فرقی که ندارد، سوار ماشین ها شده و رفته بودند. حالا ما چکار کردیم؟ اینها را بردیم “موزه سینمای ایران”! آنجا وقتی تاریخچه‌ی سینمای ایران و آن گنجینه‌ها و تالارهای افتخارات را دیدند اصلا خجالت کشیدند. بعد بردیم‌شان به “پردیس سینماگالری ملت” که فیلم تماشا کنند. آنجا هم گفتند خب این سینمای چندسالنه هم که با این معماری خاص پاپیونی شکل و نمای شیشه‌ای و امکانات نمایش دیجیتال و صدای “دالبی سراند” مانند سینماهای آمریکاست! آنجا بود که باز هم خجالت زده شدند. گفتند ما اصلا نمی‌توانستیم بفهمیم که در ایران آنقدر سینما مهم است و ارج و قرب دارد.

حالا این یک وجه قضیه است. وجه دیگر آن این است که سینمای آمریکا قواعدی برای خودش دارد که آن را می‌شود حالا نشست و مبتنی بر فیلم‌های آمریکایی تماشا کرد. آمریکا خودش را تحمیل می‌کند به دیگر کشورها. ولی ما از پیش از انقلاب به خاطر نوع نگاه‌مان، سینمای‌مان فارغ از آن تعداد فیلم های جاهلی و کافه‌ای، یک فرهنگی داشت که از اواخر دهه‌ی ۴۰ و اوایل دهه‌ی ۵۰ شروع می‌شود و همین فرهنگ و قواعد موجب شد که سینمای ما در جهان با سینمای آمریکا فرق کند. یعنی سینمای آمریکا یک قواعدی دارد که آن را به سینمای جهان تحمیل می‌کند و ما هم یک قواعدی داریم که اصلا با سینمای آمریکا جور نیست و به شکل دیگری‌ست. به اندازه‌ای که بسیاری از کشورهای اروپایی در سینمای‌شان قواعد ما را رعایت می‌کنند و دوست می‌دارند که به شکل قواعد کشور ما باشند؛ چون از آمریکا ضربه خورده‌اند.

آیا این پرچمداری در برابر آمریکا نیست؟! هست. یعنی این سینماگران ایران هستند که در صف مقدم جبهه‌ی مقابل سینمای آمریکا می‌باشند. خب حالا من می‌گویم‌ که این دوستان ایثارگرِ ما سال‌های جنگ در جبهه بودند و با صدام و در واقع با جهان داشتند می‌جنگیدند؛ چون همه داشتند به صدام کمک می‌کردند. خب حالا ما هم در عرصه‌ی فرهنگی یک سینمایی از دهه‌ی ۵۰ به وجود آوردیم که با قواعد سینمای آمریکا فرق می‌کند. یعنی سینمای آمریکا قواعد خودش را دارد و ما هم قواعد سینمای خودمان را داریم و بسیاری از کشورها طرفدار سینمای ما هستند.

یک دوره‌ای در جبهه بچه‌های جنگ ما بودند و الان ماییم که داریم از قواعد سینمای کشور خودمان در برابر آن‌ها دفاع می‌کنیم. و آنها آرام آرام دارند سینمای کشور ما را می‌شناسند. آنها تحویل می‌گیرند سینمای ما را؛ چونکه تاجران خوبی هستند. یعنی سعی می‌کنند قواعد ما را هم برای خودشان بردارند. پس ما هم باید سعی کنیم تاجر خوبی باشیم؛ یعنی از آنها استفاده کنیم و سینمای خودمان را رشد دهیم.

سینمایی نیوز: ثبت جشنواره‌ی جهانی فیلم فجر در “فیاپف” (فدراسیون بین المللی انجمن های تهیه کنندگان دنیا) حائز چه افتخاری برای کشور و انقلاب می‌تواند باشد؟

– الان برای شما خواهم گفت! ببینید، در حال حاضر در جهان حدود ده هزار جشنواره‌ی سینمایی ریز و درشت دارد برگزار می شود. ولی آن “فیاپف” فقط به ۱۵ کشور درجه “الف” داده بود. ما از آنها خواستیم که بلند شوند بیایند ایران، جشنواره‌ی جهانی ما را بسنجند و به ما درجه‌ی “الف” دهند. خب! ادعای بزرگی بود. ۳ سال آمدند ایران و ریز تمامی ماجراهای سینما و جشنواره‌ی ما را زیر نظر گرفتند. یعنی ما الان جزء ۱۶ کشوری در جهان هستیم که با جشنواره‌ی سینمایی‌مان درجه‌ی “الف” داریم.

یعنی به این صورت و درجه‌ی اهمیت برای شما بگویم که شما فرض کنید جام جهانی است و کشور ما جزء ۱۶ کشور راه یافته به مرحله‌ی نهایی است.

ما الآن برنده‌ی جام جهانی سینما هستیم.

فکر کنید الان این فوتبال بود و تیم ملی ما به این مرحله و مقام راه پیدا می کرد؛ خب چه اتفاقی می‌افتاد؟ همه به خیابان‌ها می ریختند و شادی می‌کردند. خب الان هم ما افتخار ملی به دست آوردیم. افتخار بزرگی به دست آوردیم که در بین ده هزار جشنواره‌ی فیلم، ما جزء آن ۱۶ تای اول هستیم. آنها کی هستند؟! فرانسه، آلمان، ایتالیا، آمریکا، سوئد و… یعنی کشورهای منطقه هیچ کدام بین آنها نیستند. تازه این همه کشورهای اروپایی داریم و فقط چند تا از آن ها داخلش هستند. خب این آیا افتخار کمی‌ست؟! یک افتخار بزرگ و ملی است. یک ایرانی باید از این رخداد خوشحال باشد؛ چرا که دشمن کشور که نیست!

سینمایی نیوز: آیا جشنواره نمی‌توانست درآمدزایی هم داشته باشد که ناقدان جشنواره را راضی کند؟

– ببینید، من نمی‌دانم این دوستان منتقد چه‌شان شده است! جشنواره اصلا درآمدزایی ندارد؛ جشنواره پول خرج می‌کند و مهمان دعوت می‌کند و فیلم می‌گیرد و می‌آورد و نشان می‌دهد.

تازه در سالیان گذشته به مدت چند دهه بخش بین‌الملل جشنواره‌ی فیلم فجر، یک بخشی بود در دنباله‌ی بخش ملی و در حاشیه بود و هیچ فیلم جدید خارجی را هم نمایش نمی داد. الان آقای “عسگرپور”، دبیر جشنواره گفتند که این جشنواره به اندازه‌ی نصف یک فیلم سینمایی هزینه برمی دارد! خب آن دوستان ما که دارند دنبال پول‌های عجیب و غریب می‌گردند، آن پول‌ها جایش اینجا نیست! بلکه آن پول‌ها جایی‌ست که آن‌ها را اصلا به آنجا راه نمی‌دهند! خب اگر می‌توانی برو یکی از آن‌ها را رو کن. اینجا باید افتخار کنی که یک چنین جشنواره‌ای دارد برگزار می‌شود. شما به عنوان یک ایرانی باید افتخار کنید؛ اما به عنوان یک ایرانی دارد بیراه می‌گوید. جشنواره‌ی ما ظاهر و باطنش همین است و وقتی چنین سربلندی را به دست آورده است، هر ایرانی باید افتخار کند.

سینمایی نیوز: خیلی سپاسگزاریم که با وجود مدیریت کاخ جشنواره، آن هم در این ساعات شلوغ عصرگاهی، اینقدر با حوصله و صمیمیت در گفتگوی با ما شرکت کردید.

– تمنا می کنم. من هم از شما ممنونم که صبر کردید و منتظر ماندید تا من با شبکه آی‌فیلم و رادیو فرهنگ مصاحبه داشته باشم و بعد چنین گفت و گوی خوب و متفاوتی را با هم برای ثبت در تاریخ به انجام برسانیم.

گفتنی است سی و هشتمین جشنواره‌ی جهانی فیلم فجر، پنجم تا دوازدهم خردادماه، در تهران برگزار می شود.

| گفت‌وگو از تورج اردشیری نیا

| عکس از: الهام سادات روئین تن