به گزارش سینمایی نیوز و به نقل از روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، محمد تقی زاده: مستند 21 دقیقه ای ناصر تقوایی با نام اربعین، مستندی متفاوت از حیث نوع روایت، فضاسازی و ساختار است که علاوه بر امتیازات محتوایی به شدت از نظر فرمی مهم و حایز اهمیت به شمار می‌رود و درونمایه جامعه‌شناسانه و توجه به وجوه مردمی یک آیین مذهبی از دیگر ابعاد تمایز این مستند کوتاه اما غنی محسوب می شود.
ناصر تقوایی در ساختار فنی مستند اربعین از برش‌های متعدد تصویری برای ریتم دهی و توجه به جغرافیای متفاوت اثر استفاده کرده است، مستند کوتاه اربعین پُر است از اینرست‌ها و کات‌های تصویری که به جهت متوجه‌کردن مخاطب بر نمادهای به کار برده شده در آیین و رسوم عزاداری مردم جنوب ایران به کار برده شده است. نماهای اینسرتی برگرفته از پرچم ها و دیوارنوشته‌ها از جمله مصادیقی است که در طول مستند زیاد میبینیم و فیلمساز به عمد بر روی آن متمرکز شده است تا نشان دهد یک مراسم عزاداری علاوه بر کلیات جمعی یک آیین مذهبی مملو از جزییات جذاب تاریخی، اجتماعی و فرهنگی است که به طور قطع از دید بسیاری از حضار و تماشاگران مورد غفلت قرار می‌گیرد.
جنبه جامعه شناسانه اربعین از دیگر وجوه قابل توجه و مهم این اثر و به طور کلی مستندهای ناصر تقوایی به شمار می رود که نشان از نگاه فرهنگی و خلاقیت فردی او است که باعث تمایز آثار وی با دیگر مستندسازان و فیلمسازان هم عصر وی شده است. برای نمونه پیشنهاد ساخت مستندی از اربعین شاید به هر فیلمساز دیگری داده میشد ماحصل آن اثری بود به شدت مذهبی، غلو آمیز و نصیحت گونه و حماسی که تنها این بُعد از ماجرا را مورد نظر قرار داده بود این در حالی است که تقوایی در مستند اربعین بیش از هرچیز این آیین مذهبی را از نگاه واکنش مردم و درونیات آنها نشان تماشاگر داده و مردم و کنش های فردی و جمعی آنها بیش از هرچیز مورد توجه تقوایی فیلمساز بوده است.
نوع نگاه جامعه‌شناسانه تقوایی در مستند مذهبی اربعین یادآور رویکرد پرویز کیمیاوی در مستند «ضامن آهو» است که قبل از اربعین ساخته شده و همانند اربعین درباره یک رویداد آیینی مذهبی بوده است. در ضامن آهو نیز کیمیاوی درونیات و کنش‌های فردی زائرین حرم امام هشتم را به رئالیستی‌ترین شکل ممکن و پرهیز از هرنوع بزرگنمایی و غلوی به نمایش درآورده است.
موسیقی در اربعینِ تقوایی برخلاف ضامن آهوی کیمیاوی جایگاه ویژه‌ای دارد و حجم زیادی از مستند با صدای سازهای محلی و نوای بومی مردمان جنوب ایران که تکیه‌های محلی و قدیمی در بوشهر است، میگذرد. توجه ویژه به موسیقی در اربعین از توجه ویژه برگزارکنندگان این آیین در برگزاری این مراسم نشات گرفته است به طوری که از مراسم پیش از نوحه سرایی تا خود نوحه و مدیحه سرایی، جملگی با تکیه و تمرکز بر ریتم موسیقیایی آواها و مدیحه سرایی ها شکل گفته است.
در مجموع باید اربعین ناصر تقوایی را از مهم ترین و متمایزترین آثار مستند آیینی به شمار آورد که علاوه بر تصویری کردن آیین های مذهبی همچون اربعین و عزاداری سرور و سالار شهیدان، روایتی جامعه شناختی از مردم ایران با استفاده از المان های فرمیک و سینمایی از جمله موسیقی و نمادهای بصری و کلاسیک را به نمایش درآورده است.
