سینمایی نیوز- حسین مسافر آستانه سال‌هاست که در جشنواره‌های گوناگون حضور دارد، او در دو سال کرونایی اخیر، مسئولیت سنگین دبیر جشنواره تئاتر فجر را بر عهده داشته است. او معتقد است که تغییر، جزو ذات تئاتر است هرچند عموما با مقاومت رو به رو می‌شود. دبیر جشنواره تئاتر فجر همچنین تاکید دارد که در قید و بند هیچ اسمی نیست و دعوت از هنرمندان را برای شرکت در جشنواره، درست نمی‌داند. این مدیر هنری در آستانه برگزاری این رویداد با حضور در خبرگزاری دانشجویان ایران، از چند و چون جشنواره چهلم تئاتر فجر سخن گفت. در ادامه مشروح گفتگوی ایسنا با حسین مسافر آستانه را می خوانید:
_این بحث خیلی مطرح است که جشنواره امسال با بودجه محدودی برگزار می‌شود و همین مساله کار را برای شما سخت می‌کند.
ـ جشنواره تئاتر همیشه با مساله بودجه سر و کار داشته و اساسا کلیت تئاتر همواره با مساله کمبود بودجه همراه بوده است. البته در بسیاری از دوره‌ها شدت و ضعف داشته ولی هرگز این گونه نبوده که جشنواره با یک بودجه کلان و با تشریفات برگزار شود. گرچه شخصا اعتقاد چندانی به تشریفات ندارم و باور ندارم با بودجه زیاد حتما می‌توان کار بزرگی کرد. بودجه نقش مهمی دارد ولی مهم‌تر از آن هدف‌مندی و برنامه‌ریزی برای دستیابی به این اهداف است. اگر جشنواره با برنامه‌ریزی مشخص و کارشناسی‌شده، کار خود را آغاز کند و هدف نهایی‌اش از برگزاری تعریف شده باشد، در تثیبت نگاه فرهنگی بسیار می‌تواند نقش‌آفرین باشد. البته بودجه هم می‌تواند در این زمینه کمک‌کننده باشد ولی به عکس آن اعتقاد ندارم زیرا خیلی اوقات ممکن است با بوجه‌های بسیار کلان، شاهد اتفاقی پرجنجال ولی کم‌تاثیر باشیم و حتی گاه در بسیاری موارد بودجه زیاد، نه تنها ما را به هدف‌مان نزدیک نمی‌کند بلکه حتی مخرب است. همیشه نگاهی بینابینی و مثبت و برنامه‌ریزی شده بهتر می‌تواند پروژه‌ای را به موفقیت برساند. جشنواره تئاتر فجر امسال هم متفاوت با سال‌های دیگر نیست. قطعا ویژگی‌های زمانی، سلامت اجتماعی، شرایط اقتصادی، سیاسی و … در برگزاری این جشنواره نقش‌آفرین است. مهم این است که با توجه به شناختی که نسبت به جامعه و مسایل اجتماعی و سیاسی داریم، جوری برنامه‌ریزی و کار کنیم که در همین شرایط هم بهترین نتیجه را برای تئاتر رقم بزنیم. همیشه با نگاهی که نسبت به تئاتر وجود داشت، برای بودجه باید می‌جنگیدیم. امسال هم جدای از سال‌های دیگر نیست. بودجه‌ای معقول پیشنهاد دادیم که هنوز تصویب نشده است. بودجه سال گذشته هم گرچه کم بود ولی بیش از آن هم نیاز نبود به طوری که مبلغ کوچکی کمتراز برآوردمان هزینه کردیم. امیدوارم امسال هم آن نگاه هدف‌مند را داشته باشیم و هم در بودجه صرفه‌جویی‌های لازم را انجام دهیم. تنها جایی که نگاه صرفه‌جویانه در هزینه‌کرد نداریم، کمک هزینه‌هایی است که به گروه‌های هنری تعلق می‌گیرد. همیشه می‌کوشیم اگر امکان افزایشی وجود دارد، برای آن بخش باشد.
_به دنبال جذب حمایت از طریق اسپانسرها هم هستید؟
متاسفانه یکی از مشکلاتی که همیشه در تئاتر با آن مواجهیم، این است که هرگز شاهد سرمایه‌گذاری بخش‌های تجاری در برگزاری رویدادهایی مانند جشنواره‌ها نیستیم در حالیکه در بسیاری از کشورهای دنیا بخش‌های خصوصی حمایت‌گر اصلی جشنواره‌های فرهنگی هستند و دیگر نیاز چندانی به حمایت دولت نیست. اما طبیعتا اسپانسر هم برای انجام این همکاری، هم باید به مقاصد خود برسد و هم پز حمایت از فرهنگ را بخرد ولی این اتفاق تا به حال در تئاتر ما رخ نداده و گاهی هم که اتفاق افتاده، بسیار نگاه کوچکی بر آن حاکم بوده است. نمی‌دانم چرا پیوند و نگاه بخش‌های اقتصادی و تجاری ما با فعالیت‌های فرهنگی جامعه این چنین دور است و همراهانه نیست در حالیکه آنان هم اگر متوجه باشند، می‌توانند همان تبلیغاتی را خارج از فضاهای فرهنگی دارند، در فعالیت‌های فرهنگی با هزینه کمتر و نتیجه بهتر شاهد باشند. امیدوارم روابط عمومی‌های بخش‌های اقتصادی بیش از پیش به این امر توجه کنند و بدانند فرهنگ‌سازی هم می‌تواند در رونق اقتصادی‌شان موثر باشد. این موضوعی است که متاسفانه تا به حال به آن توجه نشده. به هر حال امیدواریم امسال بتوانیم حمایت‌هایی کوچک را از بخش خصوصی جذب کنیم تا کمک بیشتری به تولید آثار هنری و هنرمندان شرکت‌کننده انجام دهیم و از این نظر با مشکلات کمتری رو به رو شویم. اما همین بودجه پیش‌بینی شده به نظرم معقول است، هرچند حداقلی است.
_رقم بودجه پیشنهادی‌تان چقدر است؟
پیشنهاد ما حدود ۹ میلیارد تومان است که هنوز به تصویب نرسیده. امسال در قیاس با سال گذشته به دلیل اضافه شدن بخش ملل، افزایش بودجه خواهیم داشت. البته مشکل ما در بخش ملل، بودجه نیست بلکه سلامت اجتماعی و سویه جدید کروناست که کمی نگران‌کننده است. در بخش ملل، کارهای تاثیرگذاری انتخاب کرده‌ایم و امیدوارم بتوانیم شاهد حضورشان در جشنواره باشیم ولی اگر این سویه جدید کرونا در دنیا تشدید شود، شاید بعضی از این آثار را نتوانیم به صورت حضوری، میزبانی کنیم.
_این آثار از چه کشورهایی هستند؟
با گروه‌های خوبی از فرانسه، آلمان، ایتالیا و … رایزنی کرده‌ایم. برنامه‌ریزی ما این است که آثار آنان را به صورت فیزیکی داشته باشیم اما از این پس در جشنواره‌های تئاتر، بخش آنلاین و مجازی را هم در کنار بخش فیزیکی، خواهیم داشت چون یک ضرورت است. شاید به واسطه دروان کرونایی به این نتیجه رسیدیم اما پیش‌تر هم درصد بالایی ازعلاقه‌مندان تئاتر از دیدن آثار جشنواره محروم بودند وامکان حضور در سالن‌های کم‌ظرفیت نمایش را نداشتند. ضمن اینکه علاقه‌مندان زیادی در سراسر کشور امکان آمدن به تهران را ندارند اما در رویه جدید، دست‌کم می‌توانند این آثار را در فضای مجازی ببینند.
_گفتید بخش خصوصی تمایلی به حمایت از تئاتر ندارد یا حضوری پررنگ در این زمینه نداشته است . فکر نمی‌کنید بخشی از این مساله، به کم‌کاری خود ما به عنوان جامعه تئاتری برمی‌گردد؟ چقدر توانسته‌ایم خود را به بخش خصوصی بشناسانیم؟ با وجود مشکلات فراوانی که همیشه در برگزاری جشنواره تئاتر فجر داشته‌ایم و داریم، در این دوره، ایجاد ارتباط با بخش خصوصی و جذب حمایت آنان چقدر در اولویت بوده؟
نکته درستی است. قطعا برای این امر فرهنگ‌سازی نشده. آنچه گفتم به این معنا نیست که شخص خاصی یا بخش خصوصی در این زمینه کوتاهی کرده. در این قضیه یا شفاف‌سازی به صورت دقیق صورت نگرفته و تعاریف مشخص نشده است یا نگاه سودجویانه‌ای وجود داشته. درهمه جای دنیا مشخص است اسپانسر چه حمایتی می‌کند و در مقابل آن چه توقعی دارد. در دوره‌های گذشته، دلایل متعدد باعث عدم فرهنگ‌سازی در این زمینه شده که بخشی از این دلایل، سیاسی بوده و بخش دیگری، موانع قانونی. به هر حال این وضعیت سبب شده فعالیتی در این زمینه صورت نگرفته باشد. در این دوره خوشبختانه روابط عمومی ما تلاش زیادی برای ارتباط گیری با مکان‌های گوناگون انجام داده است.این حرکت شروع شده و مذاکرات زیادی صورت گرفته که البته هنوز به نتیجه نهایی نرسیده اما امیدوارم در این دوره ضمن فرهنگ‌سازی، شاهد موفقیتی در این زمینه باشیم که اگر هم دست نداد، به هر حال شروع است و می‌تواند در ادامه به نتایج مثبتی برسد.
_شاید یکی از کارهایی که باید انجام دهیم، گفتگو با کمیسیون فرهنگی مجلس است. همچون کشورهای دیگر که حامیان مالی با حمایت از فعالیت‌های فرهنگی، بخشی از مالیات خود را می‌پردازند. چیزی که در کشور ما تعریف نشده واین یکی از همان موانع قانونی است که اشاره کردید. می‌توان از فرصت جشنواره تئاتر فجر برای حل این مشکل کمک گرفت چون جشن پیروزی انقلاب، برای دوستان مجلس هم مهم است.
قدم‌هایی در این زمینه برداشته‌ایم. با شورای شهر تهران و کمیسیون فرهنگی مجلس مکاتباتی داشته‌ایم تا پژوهشی در این زمینه صورت بگیرد اما همان طور که صحبت شد، چون راهکاری قانونی در این زمینه تعریف نشده است، همیشه با نگاهی مشکوک به این موضوع نگاه شده و البته پولشویی‌ها و سوءاستفاده‌هایی هم صورت گرفته است. امیدوارم کمیسیون فرهنگی مجلس طرحی را در این زمینه تدوین کند تا هم تکلیف فعالیت‌های فرهنگی و هنری روشن شود و هم تکلیف بخش‌های تجاری. بویژه در مورد مالیات‌شان ، ضمن اینکه باید امتیازاتی برایشان تعریف شود همچنانکه بسیاری کشورهای دنیا جشنواره‌ها با حمایت بخش خصوصی برگزار می‌شوند. حامیان مالی خصوصی علاوه بر اعتباری که کسب می‌کنند، از امتیازاتی هم بهره‌مند می‌شوند. چون برای این موضوع، قانون و تعریف وجود دارد و مشخص است بخش خصوصی، در قبال حمایت از فعالیت‌های فرهنگی، از چه امتیازاتی بهره‌مند می‌شود. هرچند اعتبار فرهنگی می‌گیرد ولی از نظر اقتصادی هم نباید متضرر شود. متاسفانه این موضوع در کشور ما مغفول مانده. امیدوارم متخصصان امر به راهکاری قانونی دست یابند چرا که می‌تواند تحول‌آفرین باشد زیرا دولت هر قدر هم بودجه را افزایش دهد، میزان هزینه‌کرد از این سو آنقدر بالاست که اصلا با هم هماهنگ نیستند. بودجه تئاتر هر سال افزایشی داشته ولی هزینه‌کردش چندین برابر بوده است. همین تئاتر خصوصی، که البته به غلط شکل گرفته، به این معنی بوده که بودجه و امکانات دولت جوابگوی تولید تئاتر در کشور نبوده است. اما متاسفانه ساز و کار درستی برای آن هم تعریف نشده. بنابراین هرچند در ظاهر باری از دوش دولت کم کرده ولی از نظر فرهنگی، افزایشی نداشته‌ایم. تئاتر خصوصی باید با حمایت رخ بدهد نه اینکه به حال خود رها شود.
_ فارغ از سویه جدید کرونا، در بخش ملل با چه گروه‌هایی رایزنی کرده‌اید؟ هر سال از ضرورت دعوت از گروه‌های شناخته شده و اسم و رسم‌دار صحبت می‌شود. در میان آنان چنین گروه‌هایی هستند؟
با کمپانی‌های شناخته شده تئاتر در فرانسه، آلمان و … به توافق قطعی رسیده‌ایم ولی نکته این است که سال گذشته بخش ملل به دلیل شرایط کرونایی که بر جهان حاکم بود، محقق نشد. امسال هم وضعیت، چندان متفاوت نیست چون به آن صورت تئاتری اجرا نشده. پارسال تئاتر در دنیا تعطیل بود و امسال هم نیمه تعطیل است. کمپانی‌هایی که با آنان صحبت کرده‌ایم، توانسته‌اند کارهایی تولید کنند اما شرایط، قطعا با دوران رونق تئاتر متفاوت است و این اندازه تولید که در داخل کشور داریم، در خارج از کشور وجود ندارد . به هر حال برای حفظ ارتباط تئاتر ایران با دنیا، قطعا کارهایی را دعوت خواهیم کرد ولی حتما باید سنخیت فرهنگی و کیفیت هنری لازم را داشته باشند.
_اگر این گروه‌ها امکان حضور پیدا نکنند؟
فیلم اجرایشان را از طریق تلویزیون تئاتر ایران به تماشاگران ارایه می‌کنیم.
_چرا از عنوان بخش ملل استفاده می‌کنید؟
چون مسابقه بین‌الملل نخواهیم داشت و ای کاش از سال‌ها پیش این اتفاق رخ می‌داد. در هیچ یک ازجشنواره‌های طراز اول دنیا مسابقه بین‌الملل نداریم. مسابقه در حد کوچکی در کنار جشنواره است ولی تئاترهای حرفه‌ای دنیا صرفا برای حضور دعوت می‌شوند. این اتفاق گامی است برای حرفه‌ای‌تر کردن جشنواره فجر. این تغییر به خاطر کرونا نیست بلکه برآمده از نگاهی حرفه‌ای‌تر به جشنواره است. متاسفانه در نگاه‌های اولیه که در برگزاری جشنواره مد نظر بوده، مانده‌ایم و جلو نرفته‌ایم. این جلو رفتن نیازمند تغییر است وهر تغییری هم با مقاومت رو به رو می‌شود. به جای نگاه کارشناسی، نگاه نوستالژیکی به سنت‌ها وجود دارد که مانع پیشرفت ماست.
_در هر دوره جشنواره هر یک از دبیران متناسب با صلاحدید خود تغییراتی ایجاد می‌کنند. هرچند از تغییرات ضروری باید استقبال کنیم ولی برای جشنواره‌ای به اعتبار فجر، داشتن یک ساز و کار و اساسنامه مشخص نیاز است. در چهلمین سال برگزاری جشنواره که باید ثبات داشته باشد هنوز در حال تجربه‌اندوزی هستیم. آیا وقت آن نیست که ساختار و اساسنامه معینی داشته باشیم و هر دوره به تبع از شرایط، تغییراتی کوچک اعمال کنیم؟
تغییر، جزء ذات تئاتر است مثل زندگی. گاهی این تغییر منجر به سقوط است و گاه منجر به پیشرفت. برای اینکه تغییر درست رخ بدهد، نیازمند اندیشه‌ای جمعی هستیم که خطاها را کاهش دهد. در جشنواره‌های تئاتری، این اندیشه جمعی در تشکلی تحت عنوان اتاق فکر یا شورای سیاستگذاری جشنواره رخ می‌دهد. چیزی که به آن کم‌توجهیم. شورای سیاستگذاری می‌تواند تضمین‌کننده رشد در تغییر باشد و نیازمند است که از جامعه متخصص پیشکسوت و دانشگاهی از نسل‌های گوناگون تشکیل شود و رویه تغییر را قانون‌مند کند و دبیر، مجری سیاست‌هایی باشد که در شواری سیاستگذاری تایید شده باشد. حلقه مفقوده‌ای که شاهدش هستیم، حضور شورای سیاستگذاری تقریبا ثابت است که خط مشی اصلی جشنواره را با تغییراتی که رخ می‌دهد، اعمال می‌کند ولی توقعِ عدم تغییر، نابجاست. در دوره‌های گذشته گاه شاهد تغییرات صدر درصدی بوده‌ایم که کنار نیامدن یا عدم تداوم آن سبب شده به عقب برگردیم. متاسفانه هیچ پژوهشی درباره نتایج این تغییرات صورت نگرفته است.
_فکر می‌کنید چرا؟
بخشی مربوط به هنرمندان و جامعه منتقدان است و بخشی هم رسانه‌ها که نباید نگاه صرفا گزارشی و انعکاس خبری داشته باشند، نقش مهم‌تر آنها پژوهش است. جامعه منتقدان هم خیلی مقطعی نگاه می‌کنند درحالیکه نقاط ضعف و قوت را باید بررسی کرد. همیشه قائم به فرد هستیم و دبیر جشنواره همیشه باید پاسخگوی همه تصمیمات باشد و طبیعتا بعد از یکی دو سال قدرتش تحلیل می‌رود یا خسته می‌شود. یکی از ایرادهای جشنواره‌های ما، تغییر مدام دبیران است .ضمن اینکه شورای سیاستگذاری هم ثابت نیست و گاهی جنبه تشریفات پیدا می‌کند. در بیش از ۳۰ جشنواره، عضو شورای سیاستگذاری بوده‌ام اما عمدتا اعضای شورا به دبیر جشنواره کمکی نمی‌کنند. خوشبختانه امسال شورای ما دغدغه‌مند است اما تغییرات دولت، قدری تشکیل جلسات ما را به تعویق انداخت. درحالیکه شورای سیاستگذاری ثابت، نباید کاری به تغییر دولت داشته باشد چون اهداف فرهنگی نظام بلندمدت است و با تغییر دولت، عوض نمی‌شود. امسال اعضای شورا، همه درباره تصمیم‌گیری‌ها نظر داشتند که جای تقدیر دارد. امیدوارم در دوره‌های بعدی، در شورا، جمع گسترده‌تری داشته باشیم از کسانی که به تئاتر دنیا آشنایی دارند و این بخش تقویت شود که پیامد آن برگزاری بهتر جشنواره خواهد بود.
_جای نسل جوان در این شوراها کجاست؟
نسل جوان هم در شوراها بوده‌اند ولی رویه و دغدغه‌مند بودن مهم است که سن نمی‌شناسد. ایده‌آل من ، نمایندگانی از سنین مختلف است. مهم این است که اعضای شورا، صاحبِ فکر و دارای مطالعات بین‌المللی باشند. البته مهم است خودشان در جشنواره درگیر کار هنری نباشند ولی برای بیشتر افراد ساده‌تر این است که کار هنری خود را انجام دهند و کاری به این فضاها نداشته باشند. امسال حضور جوانان در تمام بخش‌های جشنواره پررنگ‌تر است. در جشنواره سال گذشته همه شرکت‌کنندگان جوان بودند چون شرایط برای فعالیت نسل قبلی خیلی فراهم نبود. پارسال بابت حضور پررنگ گروه‌های دیگر شهرها تشکر کردند ولی نیازی به این کار نبود چون معیار من اثر برتر است. نه پایبند هیچ نامی هستم و نه هیچ سنی و نه تفکیکی بین تهران و دیگر شهرها قایلم. از نگاه ترحمی به دیگر شهرها بشدت بیزارم و هرگز چنین نکرده‌ام . اتفاقا خیلی اوقات آثار شهرهای دیگر از کارهای تهران باکیفیت‌تر هستند چون تئاتر را جزء ضروری‌ترین بخش‌های زندگی خود می‌دانند با اینکه از این راه زندگی نمی‌کنند.
_پررنگ شدن یک وجه در جشنواره‌های فیلم و تئاتر،سبب می‌شود به آن جشنواره برچسبی زده شود. پارسال جشنواره تئاتر را جشنواره شهرستان خواندند و امسال جشنواره فیلم را جشنواره ناشناس‌ها عنوان کرده‌اند اما آیا جشنواره تئاتر فجر به عنوان ویترین تئاتر کشورعلاوه بر توجه به آثار شاخص استان‌ها، از کارگردان‌های شناخته‌شده‌ای که خودش آنان را معرفی کرده، دعوتی می‌کند تا جشنواره، ترکیبی از گروه‌های جوان و هنرمندان شناخته شده باشد؟
به این قضاوت‌ها که عموما هم مقطعی است، واقفم ولی کاری به آنها ندارم و برایم معیار نیست. باید آثار را دید و قضاوت کرد. وقتی می‌گویند جشنواره ناشناس‌ها، این نگاه، منفی‌نگر است. اگر آثار کم‌کیفیت بود، این نگاه درست است ولی اگر کیفیت آثار بالا بود، اتفاقا باید گفت باید به خود ببالیم که استعدادها را قربانی نام‌ها نکرده‌ایم. درباره شهرستان‌ها هم چنین است. اصلا سهمیه قایل نیستیم. بعضی می‌گویند سهمیه استان‌ها را بیشتر کنیم، در حالیکه نیازی نیست چون می‌توانند با تقویت آثارشان ، خود را تثبیت کنند. در تمام این سال‌ها هم اگر اثری از دیگر شهرها موفق شده، به دلیل نگاه ویژه ما نبوده است بلکه با کارش، خود را ثابت کرده است. نمی‌توان برای تئاتر سهیمه قائل شد. هر جا برای کسی سهمیه در نظر گرفتیم، او را ضایع کردیم.نه اینکه لطفی کرده باشیم. در هنر تعارف وجود ندارد. در مورد شورای سیاستگذاری هم مهم این است که اعضایی را بدون در نظر گرفتن سلایق شخصی و فقط بر اساس نظرات کارشناسی انتخاب کنیم .
_ظاهرا هنوز اعضای هیات انتخاب مشغول ارزیابی آثار هستند.
اجازه بدهید اول از اعضای تلویزیون تئاتر ایران تشکر کنم که فرصتی ایجاد کردند برای بارگذاری تمام آثار. در دوره گذشته که دی وی دی دریافت می‌کردیم، مشکلات بسیاری داشتیم. امسال هیات انتخاب در خانه‌های خود آثار را می‌بینند و رای‌گیری خصوصی داریم .فرم‌های ارزیابی هم طوری طراحی شده که لازم است فیلم را کامل ببینند . در این زمینه بچه‌های فنی تلویزیون تئاتر ایران خیلی همراهی کردند. ضمن اینکه این شیوه، فرصتی است برای من که بتوانم از نظرات کارشناسی کسانی که قبول‌شان دارم، بهره مند شوم و نیازی نیست اعضای هیات انتخاب همه مقیم تهران باشند . امسال هیات انتخاب ما ۱۵ نفر هستند که امیدوارم در دوره آینده به ۵۰ تن برسند چون با این روش، سلامت بیشتری ایجاد می‌شود و امکان لابی‌گری از بین خواهد رفت. اسامی این اعضا اعلام نشده و با فراغ بال کار خود را انجام می‌دهند. این سالم‌ترین خروجی است هرچند الزاما به معنای بی‌غلط بودن نیست چون کار انسانی همواره احتمال خطا دارد ولی دیگر غرض‌ورزانه نخواهد بود.
_نتایج کی اعلام می‌شود؟
نتایج همه بخش‌ها بین ۲۰ تا ۲۵ اعلام می‌شود.
_این انتقاد هست که چرا اعلام نتایج این اندازه با تاخیر است؟
چون باید بررسی دقیق انجام شود. بر اساس زمان‌بندی ما دیر نیست.
قطعا برای خودتان برنامه‌ریزی دارید ولی از بیرون به نظر می‌رسد قدری بی‌برنامگی و تاخیر وجود دارد.
هیچ بی‌برنامگی وجود ندارد. مجوز اجرا و تولید تئاتر از ۲۸ شهریور در تهران اعلام شده است. بعضی شهرها دیرتر هم بودند. تولید تئاتری نداشتیم و با چه آثاری می‌خواستیم جشنواره برگزار کنیم. به همین دلیل فرصت بیشتری در نظر گرفتیم که با حجم استقبال زیادی از سوی جامعه هنری در شهرهای گوناگون رو به رو شد. باید خود را با واقعیت تطبیق دهیم. نباید امکان حضور جامعه هنری را که با این سختی و هزینه‌های بالا کار کرده، در جشنواره بگیریم. بنابراین از هر تمدیدی برای شرکت گروه‌ها با جان و دل استقبال کردم. طبق فراخوان فروردین قرار بود آثاری که تا پایان آبان اجرا می‌شوند، بتوانند متقاضی شرکت در جشنواره باشند. آن زمان نمی‌دانستیم تئاتر، تابستان تعطیل خواهد بود ولی وقتی با محدودیت زمانی رو به رو شدیم، ۱۵ روز افزایش دادیم. فاصله رسیدن آثار تا ارزیابی که اصلا زمانی نبود. بنابراین اصلا دیر نیست.
_تغییر زمان برگزاری به چه دلیل است؟
به این دلیل که نمی‌خواستیم توقف داشته باشیم چون در تقویم قبلی جشنواره، دو شهادت داریم. ضمن اینکه امسال همه را به اجرای آثار فرح‌بخش تشویق کرده‌ایم. نخواستیم در شهادت ائمه جشنواره داشته باشیم. به همین دلیل جشنواره از ۱۴ تا ۲۶ بهمن برگزار می‌شود. تثبیت یک زمان مشخص برای همه دوره‌های جشنواره به دلیل مناسبت‌های مذهبی نامعقول است. پس نه بی‌برنامگی بوده و نه تاخیر. فراموش نکنیم جشنواره‌های استانی تا آخر آذر ادامه داشته‌اند. ضبط آثار هم زمان برده و باید فرصتی برای ارزیابی هم در نظر می‌گرفتیم. بازدید آثار را از قبل آغاز کرده‌ایم ولی باید همه آثار دیده شوند تا بتوان نتیجه نهایی را اعلام کرد. همه چیز خیلی روشن است. هیچ چیز عقب نیست و در همان تاریخ‌هایی که اعلام کرده‌ایم، هم آثار و هم هیات انتخاب را اعلام می‌کنیم.
_ممیزی هم در همین مرحله ارزیابی اعمال می‌شود؟
بعد از انتخاب‌ها، طبق آیین‌نامه شواری عالی انقلاب فرهنگی، باید برای حضور هر یک از آثار در جشنواره مجوز بگیریم و بعد در جدول جشنواره قرار دهیم.
_درباره حضور گروه‌های خارج از تهران صحبت شد. از جشنواره انتظار می‌رود فرصتی برای آشنایی و گفتگو میان هنرمندان شهرهای گوناگون ایجاد کند ولی در یکسری دوره‌ها از نظر اسکان گروه‌ها مشکل داشته‌ایم وگروه‌های استانی بعد از اجرای خودشان ناچار به ترک تهران بوده‌اند و فرصتی برای دیدن آثار همکاران‌شان نداشته‌اند امسال چه برنامه‌ای داریم که این آشنایی‌ها راحت‌تر صورت بگیرد.
هیچ جشنواره‌ای نمی‌تواند از اول تا آخر همه شرکت‌کنندگان را با هزینه خود میزبانی کند.
_نمی‌توان از ارشاد استان‌ها کمک گرفت؟
اگر چنین کنند، خوب است ولی در بسیاری از جشنواره‌های دنیا هر گروهی تحت حمایت کمپانی خاصی است و جشنواره برای حضور گروه‌ها هزینه‌ای نمی‌کند. اینجا چون همه هزینه‌ها به عهده جشنواره است، به دلیل تنگناهای مالی، در بعضی دوره‌ها محدودیت داشته‌ایم. تلاش کرده‌ایم نگاه بینابینی ایجاد کنیم که هر گروهی نیمی از ایام جشنواره را مهمان جشنواره باشد. نمی‌شود همه گروه‌ها را در تمام طول جشنواره میزبانی کرد چون هزینه‌ها ۴ برابر می‌شود و به ۴ هتل نیاز داریم. این از بودجه دولتی برنمی‌آید. از سوی دیگر، وقتی تعداد مهمان‌ها از استان‌ها و ملل زیاد باشد، دیگر جایی برای مخاطبان دیگر نمی‌ماند چون ظرفیت سالن‌ها محدود است . به جز هزینه، اسکان و پذیرایی، این مساله را هم داریم.این هزینه بالا، خروجی هم نخواهد داشت. ضمن اینکه هنرمندان فعال در طول سال این گفتگوها را دارند. امروز دیگر این ارتباط منحصر به حضور در جشنواره نیست. ناچاریم طوری برنامه‌ریزی کنیم که هر کسی دو سه روز مهمان جشنواره باشد و بیش از آن به صورت شخصی هزینه کند .زمانی مورد انتقاد قرار گرفتم که چرا بخش تولید تازه را حذف کرده‌ام. معتقدم جشنواره را برای تئاترهای تولید شده برگزار می‌کنیم نه اینکه برای جشنواره، کار تولید کنیم. پای این قضیه ایستادم. انتقاد این بود که این کارها در طول سال دیده شده و دیگر هیجانی ندارد. پاسخم این بود که از شما سپاسگزارم اگر این کارها را نبینید چون فرصتی است که هنرمندان استان‌ها کارها را ببینند. در مقابل شما هم می‌توانید کارهای آنها را ببیند اما باز هم همان کارهای تکراری تهران را دیدند.اینها همه باید تجربه شود. نباید بر اساس ذهنیت خود تصمیم بگیریم چون به چیزهایی عادت کرده‌ایم که تغییر آن سخت است. ویژگی تغییر در ذات تئاتر است.
_بخش مجازی فقط از طریق تلویزیون تئاتر ایران قابل دریافت است؟
خیر. پلتفرم‌های دیگری هم مشارکت دارند. مانند سال گذشته، تیوال، هاشور، نمایش‌نت.
_با فیلیمو و نماوا صحبت نکرده‌اید؟
آنها دنبال فعالیت‌های سینمایی و تجاری هستند. نگاه‌شان اقتصادی است و مقرون به صرفه نیست. قیمت دیدنِ کار در این بسترها بالاست و برای مخاطب تئاتر جواب نمی‌دهد. قیمت بارگذاری بر آنها مانند ایران تئاتر پایین نیست . اصلا بستر ارایه تئاتر را ندارند. ضمن اینکه شاید آن گروه بخواهد کار خود را در مقاطع دیگری اجرا کند ولی با ارایه این کارها در این پلتفرم‌ها این امکان از بین می‌رود ولی در تلویزیون تئاتر ایران قرارداد با او بسته می‌شود و اگر مخاطب ببیند، رایگان نخواهد بود. هنرمندان استان‌ها هم مشکلی برای دیدن کارها روی این بستر ندارند.
_ به عنوان آخرین پرسش واقعا از هیچ هنرمند شناخته‌شده‌ای برای شرکت در جشنواره دعوت نکردید؟
خیر چون دلیلی ندارد. با همه رفقیم ولی دعوت، معنی ندارد. جشنواره‌ای چهل سال پیاپی برگزار می‌شود ویژه کسانی که اثری تولید کرده باشند و تمایل داشته باشند در این رویداد شرکت کنند. بحث من شخصی نیست. نگاه کارشناسی است. درست است که شرایط کرونایی اجازه کار به گروه‌های حرفه‌ای‌تر را نداده است ولی به هر حال جشنواره محصول تولید یک ساله تئاتر کشور است. امسال این فرصت را ایجاد کرده‌ایم که آثاری که تولید شده و نتوانسته‌اند اجرا بروند، منعی برای شرکت در جشنواره نداشته باشند.
