به گزارش سینمایی نیوز و به نقل از روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، محمداحسان مفیدی کیا: آتش جنگ که فروکش کرد و تب و تاب محاکمه‌ها و مجازات‌ها که فرو افتاد، مستندسازها ماندند و انبوهی از فیلم‌های خبری که حالا می‌شد دوباره و با دقت نگاهشان کرد و از لابلای فریم‌هایی که بوی خاک و باروت می‌داد، دنبال سوژه‌های جدید رفت. در این موج نو، حتی راش‌های قدیمی‌تری که تا پیش از این پراکنده بودند و صرفاً اهمیت قدم‌های اول را داشتند، کنار هم قرار داده شدند و از دلشان آثار جدید قابل توجهی درآمد. دور، دور مستندهای «واقعه‌نگار» بود و در این ذائقه‌ی تازه راش‌های قدیمی جان دوباره گرفتند و جهان پیش از جنگ، با آه و حسرتی جانسوز پیش چشم تماشاچیان قرار گرفت. یکی از برجسته‌ترین تلاش‌ها در این دوره، مستند «پاریس 1900» ساخته‌ی نیکول وِدِس فرانسوی بود که در سال 1947 سراغ فیلم‌های خام «عصر طلایی» فرانسه در دهه اول قرن بیستم رفت، جایی که برج ایفل تازه بنا شده بود و همه چیز در پاریس در اوج هنر و تفاخر بود، جایی که از جنگ فقط اعلان‌های اولیه‌اش دیده می‌شد و شاید کسی هنوز باورش نبود که دود و آتش و خون عالمگیر شود.
پل روتا، نویسنده، منتقد و فیلمساز انگلیسی هم در همین سالها و بر همین منوال مستندهای بسیاری ساخت که یکی از شاخص‌ترین‌هایش «زندگی آدولف هیتلر» بود. روتا که از همکاران نزدیک جان گریرسون به شمار می‌رفت این فیلم را از انبوه راش‌های خبری زمان جنگ و با دیدگاهی انتقادی و موشکافانه در این باره ساخت که چطور هیتلر به این شخصیت رسید و حزب نازی در آلمان چگونه پا گرفت.
همین جریان در دنیای مستندسازی باعث شد که حتی آمریکا برچسب محرمانگی را از فیلم‌های بمباران اتمی ژاپن بردارد و ایوازاکی فیلم متأثر کننده‌ی «هیروشیما و ناکازاکی» را در 1945 از همین راش‌ها ساخت.
اما فیلم «شهر طلا» ساخته‌ی کالین لو و ولف کونیگ در کانادا و پیرامون استخراج طلا ساخته شد، هسته‌ی مرکزی روایت در این مستند عکس‌های قدیمی از جستجوگران طلا بود و البته یک دستاورد بزرگ فنی که کن برنز مبدع آن شد. این اولین بار بود که دوربین روی عکس‌های ثابت حرکت می‌کرد و به این صورت نوعی تازه از متحرک‌سازی را پدید آورد. تکنیکی که پس از آن و تا همین امروز مورد استفاده بسیاری از مستندسازان قرار گرفته و به پاسداشت نوآوری او، به نام خودش، یعنی «افکت کِن بِرنز» خوانده می‌شود. این مستند حسب روایت روان و جذاب و دستاوردهای فنی که داشت مورد توجه بسیاری از جشنواره‌ها قرار گرفت و در سی‌امین دوره جوایز آکادمی اسکار، نامزد بهترین فیلم کوتاه شد.
فیلمسازان «مستندِ واقعه نگار»، پس از دو دهه جنگ به خوبی دریافته بودند که از هر مواد خام تاریخی، با کمی چاشنی نوآوری و هنر می‌توان به مثابه امکان یا ابزاری برای روایت یک داستان نو بهره برد به خصوص اینکه در همین سالها تلویزیون جای پای خود را در خانه‌های جهانِ پس از جنگ محکم می‌کرد و این برای مستندسازها آغاز یک عصر طلایی جدید بود.
ادامه دارد …
منبع: روزنامه ایران
