سینماسینما، ایلیا محمدی نیا

هنگامی  که ساعت ۴:۳۰ بعد از ظهر دوشنبه ۲۴ بهمن، ۱۳۴۵  فروغ فرخزاد هنگام رانندگی خودروی جیپ در مسیر بین دروس و قلهک دچار حادثه شد.شاعری جوان بود که در میان شاعران نوگرای هم عصرش جایگاهی ویژه داشت. مرگ او شاید در میان شاعران نامی معاصر بیشترین بازخورد را داشت تا آنجا که از شاملو گرفته تا سپهری و…درباره اش شعر گفتند.
شاملو در شعر «مرثیه» از فراق فروغ گفت:
«نامت سپیده دمی است
که بر پیشانی آسمان می گذرد
ـ متبرک باد نام تو! ـ
و ما همچنان
دوره می کنیم
شب را و روز را
هنوز را…»
سهراب سپهری نیز در شعر «دوست» از فقدان فروغ گفت:
«و رفت تا لب هیچ
و پشت حوصله‌ی نورها دراز کشید
و هیچ فکر نکرد
که ما میان پریشانی تلفظ درها
برای خوردن یک سیب
چقدر تنها ماندیم»
مهدی اخوان ثالث اما در شعر «دریغ و درد» از مرگ فروغ گفت:
«چه جانسوز و چه وحشت آور است این درد
نمی خواهم، نمی آید مرا باور
و من با این شبیخونهای بیشرمانه و شومی که دارد مرگ
بدم می آید از این زندگی دیگر»

هنگامی که ساعت ۴:۱۳ دقیقه  بعدازظهر پنج شنبه ۱۷ مهرماه ۱۳۹۸ استاد محمد رضا شجریان در بیمارستان جم تهران درگذشت واکنش های بسیاری را در میان هنرمندان و اهالی سیاست و فرهنگ بر انگیخت در این میان اما شاعر معاصر شمس لنگرودی در سوگ او نوشت:
«اگر زندگی رفتن به مقصد بی پایان سکوت است
بگذار صدای تو را برداریم در دلمان جا سازی کنیم
در خلوت مرگ بشنویم
تو مثل هوایی
آفتاب و آه
و کسی قادر به زدودن جلوه ات از طراوت زندگی نیست
عشق با صدای تو گامهایش را می شمارد به سینه عاشقی نزدیک می شود
پاییز با زمزمه های تو هماهنگ می کند برگ های نومید را که به خاک تیره فرو می افتند
تو زمزمه موجهایی، وقتی که سپیده بر اسکله ها جشن می گیرد
تو مقصد و مقصود سرودهایی
مرگ از رنگ صداهاست که زنده و مرده را باز می شناسد
و تو باز ایستاده ای با دهانی که از او جاودانگی می تراود»

شاید بتوان شعر«جاودانگی» شمس لنگرودی در رثای استاد شجریان را نمونه ای درخشان از منظر مواجهه شاعر با مرگ  یک هنرمند دانست. شاعر از واژه هایی چون مرگ، درگذشت، زنده یاد و.. دوری می کند چرا که نه تنها معتقد است مرگی در کار نیست بلکه هر چه هست جاودانگی است. در نتیجه از ترکیب شاعرانه  «باز ایستادن» استفاده می کند که وصفی کامل از استاد شجریان بود که با آوازش نامیراست که با آوازش تا ابد روزگار آدمیزاد، زنده است. به باور شاعر او صرفا باز ایستاده تا بعد مکثی کوتاه با آثارش به مسیرخود ادامه دهد.

*مدیر کارگاه آواز استاد محمد رضا شجریان