به گزارش
سینمایی نیوز، دوشنبه 19 آذر 1403 در روز دوم از هجدهمین جشنواره بینالمللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت»، مستند بلند «رویاباف و قاضی» به کارگردانی “حسام اسلامی” در خانه جشنواره پردیس سینمایی چارسو میان گرما و شور و حرارت تماشاگران که برای دیدن این مستند صف کشیده بودند، روی پرده رفت.
این سینماگر درباره علت نامگذاری این فیلم به خبرنگار ما اظهار داشت: در فیلم آدم هایی را می بینیم که تمام زندگی خود را وقف رسیدن به رویاهای شان نموده اند. عمر، وقت، هزینه و هر آن چه دارند را در میان گذاشتند تا به رویایی که دارند برسند. این تنها مختص به شخصیت های فیلم نیست و منِ فیلم ساز هم در این پروسه و نوع زندگانی با ایشان مشترک هستم؛ چرا که ریسک می کنم و نمی دانم ساخت این فیلم چه عواقبی برای من در پی خواهد داشت و اساسا آن را چگونه به پایان برسانم، فیلم وجود خواهد داشت یا خیر و این گونه من نیز یک رویا دارم. از طرفی در فیلم یک شخصیت قاضی داریم که مهم است و تمامی شخصیت های حاضر در فیلم از یک جایی به بعد مجبورند مقابل این قاضی بنشینند و جواب پس دهند. فکر کردم عنوان فیلم می تواند بر این لایه از فیلم تا حدی صحه بگذارد.
این فیلم ساز در خصوص علت پرداختن به سوژه بیان نمود: موضوع حفاری غیر مجاز و پیدا کردن اشیاء عتیقه، مسئله ای است که ریشه در تاریخ و فرهنگ و ادبیات کلاسیک کشورمان دارد. علاوه بر این، مسئله ای هست که یک تناقض بزرگ و جذاب در خود دارد و آن این که در قوانین اسلامی محدودیتی برای پیدا کردن گنج نداریم اما قوانین مدنی کشورمان خیلی سخت گیرانه تر از هر جای دیگر دنیا، جرم انگاری شده است. آدم های بسیار زیادی عمر بر سر این کار نهادند، ریسک و خطر می کنند، نیمه های شب به دل کوه و جنگل و بیابان می روند، و کار خود را نیز به هیچ وجه مجرمانه تلقی نمی کنند و این موضوع را حق و ثروتی می دانند که وجود دارد و اجداد ما برای برداشت روز مبادا و آیندگان پنهان کرده اند.
این مستندساز راجع به جای خالی چنین مستندهایی تاکید کرد: ارتباط فیلم ساز و قوه قضائیه برای دستیابی به انبوه سوژه های جذاب، خیلی موءثر و در عین حال سخت است. البته حقوق افراد باید توسط قوه قضائیه حفظ شود. در سینمای مستندِ حال حاضر دنیا یک ژانر مادر داریم که بسیار بسیار جدی و پر مخاطب و جذاب است و آن فیلم هایی جنایی و پر سر و صدا راجع به پرونده های جرم و جنایت می باشد. اما در ایران به دلیل ارتباط قوام نیافته فیم ساز و قوه قضائیه، این فیلم ها بسیار محدود ساخته می شود.
این کارگردان آینده دار با اشاره به مهم ترین چالش هایی که در ساخت این مستند با آن روبرو بود اعلام کرد: نخست آن که راجع به موضوعی فیلم ساخته می شد که غیر قانونی است. همراهی با آدم هایی که عمل غیر مجرمانه انجام می دهند چالش است. دیگر آن که درباره موضوع گنج و آثار عتیقه در اینترنت، هزاران تصویر جعلی وجود دارد که اعتماد ما را به تصویر از بین می برد. در ابتدای پژوهش این فیلم با انبوه ویدئوهایی حرفه ای با ترفند های سینمایی از گنج ها و سکه های کشف شده روبرو شدم که می توانم بگویم صد در صد این ها جعلی بودند و برای ترویجِ این موضوع، ساخته شدند. این چالش بزرگ که با تصویری مواجه می شدم و واقعی یا غیر واقعی بودن آن برای من مشخص نبود، چالش بزرگ و جذابی بود.
“اسلامی” افزود: جهانی را با چشم های خودم می دیدم اما نمی توانستم به آن اعتماد کنم. چشمان ما دیگر به آن چه می بیند نمی تواند اعتماد کند و این در فیلمِ من خیلی مهم است. واقعیت و جعل، آن قدر در هم آمیخته شده که ما دیگر به راحتی آن چه را می بینیم نمی توانیم اعتماد کنیم.
وی در مورد ویژگی های ساختاری و محتوایی این اثر توضیح داد: آن چه برای خود بنده، هم به لحاظ مخاطب و هم در تجربه داوری مهم و جذاب بوده، مواجهه ی فیلم ساز با موضوع و تعریفِ آن بعد از علاقه مندی و ساختِ اثر است؛ این که فیلم ساز، کجای قصه و با چه فاصله ای از شخصیت ها ایستاده و با چه ابزاری آن را روایت می کند. فرم استاندارد کلاسیک به لحاظ سنتی در سینما همچون مستند شاعرانه که گفتار متن، لحن و تصاویر، شاعرانه هستند، وجود داشته است اما آیا به یک موضوعِ تلخ نیز می شود شاعرانه نگاه کرد، به لحاظ معنایی به یک موضوعِ سَبُک می توان عمیق نگاه کرد، آیا با ابزارهای کارگردانی می توان موضوع را پیچیده و چند لایه کرد، این انتخاب هایی است که در کار خودم و دیگر مستندسازان می تواند جذاب باشد.
وی در مورد برگزاری جشنواره بین المللی سینما حقیقت و تاثیر آن بر آینده کاری فیلمسازان جوان گفت: ویژگی مهم و فراموش نشدنی این جشنواره ی کشور ما، بین المللی بودن آن است و ضمن توجه به بخش ملی، نباید بخش بین الملل آن را از دست دهیم چرا که ادبیات مان جهان فهم تر و جهان شمول طرح می شود. سال های پیش در این جشنواره، بخش بازار، شبکه های تلویزیونی، مهمان خارجی، پخش کننده و تهیه کننده بین المللی داشتیم و باید از اعتبار و بودجه بخش بین الملل صیانت شود.
کارشناسی ارشد سینما در اشاره به اهمیت ارتباط فیلم سازان جوان با سینمای بین الملل خاطر نشان ساخت: ارتباطات فیلم ساز خیلی مهم هست در عین این که نمایش فیلم در ایران برای من مهم تر از هر چیز است. ارتباط مخاطب ایرانی و شنیدن حرف های او، مهم ترین است که البته تناقضی با نمایش بین المللی اثر ندارد. باید طوری صحبت کرد که تمامی مردم دنیا آن را بفهمند و خود بنده این مهم را در همکاری با تهیه کننده خارجی لحاظ نمودم.
او درباره ایجاد جرات در فیلم ساز و گشایش در ممیزی ها با ساخت آثار متنوع و تعدد ژانر با نگاه روزآمد و مخاطب محور تصریح ساخت: این وضعیت که کار شورای نظارت در سینما به کار یک نفر ممیز در تلویزیون تقلیل داده شود، اسفناک است و قابل تداوم نیست. حداقل آن بنده خدا در تلویزیون بدون هیچ ادعایی، یک برگه به دست شما می دهد و می گوید در فلان ثانیه این مورد اصلاح شود اما در سینما چنین برگه ای به شما داده نمی شود و تنها در تماس تلفنی موارد اصلاحی را بازگو می کنند. بازگویی این موضوع به اندازه ای مرا آزار می دهد که دچار احساسات می شوم.
دارنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم مستند از سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر برای فیلم «متهمین دایره بیستم» اضافه کرد: یادمان نرود که مسئله امنیتی در سینمای مستند این نیست که فیلم ساز صحنه ای در فیلم بگنجاند که با نظرات شورای نظارت مغایرت داشته باشد بلکه بحران امنیتی این است که کنداکتور شبکه معاند فارسی زبان خارج کشور که آن را دشمن منافع کشور خودم می دانم تا ۵ سال آینده مملو از فیلم مستند ایرانی است. یعنی به جای این که فیلم، اکران هنر و تجربه یا نمایش پلتفرم داشته باشد، توسط شبکه ای خارجی با پول بهتری خریداری و پخش و بسیار بهتر دیده و راجع به آن بحث شده و این فاجعه بار است. فیلم ساز نباید از دایره اکران داخلی خارج شود. همین فیلم “رویاباف و قاضی” بارها و بارها از سوی شورای نظارت غیر قابل نمایش تشخیص داده شد اما در این جشنواره به نمایش درآمد و هیچ اتفاقی هم نیفتاد.
داور چهاردهمین جشنواره «سینماحقیقت» لزوم حمایت و هدایت از فیلم سازان سینمای مستند برای یک تولید بی دغدغه را این طور برشمرد و اذعان نمود: حمایت باید قطعا به صورت سیاست کلان وجود داشته باشد اما من به عنوان فیلم ساز باید گلیم خودم را از آب بیرون بکشم و اگر غیر از این باشد این شغل را روزی رها خواهم کرد. قرار نیست دولت، برنامه سیاست های حمایتی از اقشار و اصناف مختلف را از من بشنود. من به عنوان فیلم ساز اگر حرفی برای گفتن دارم باید ابتدا بتوانم اقتصاد و معیشت خودم را با هوش و توان فراوان مدیریت کنم.
“حسام اسلامی” در بخش پایانی صحبت های خود گفت: مردم برای من خیلی مهم هستند و فکر می کنم فیلم ابتدا باید دیده شود تا بر مخاطب عام تاثیر بگذارد و تمام تلاشِ من ساخت چنین فیلمی است. فیلمِ من راجع به گنج یابی است، مگر مخاطب خاص و روشنفکران به دنبال حفاری گنج در جنگل می روند. البته مخاطب خاص هم مخاطب هدف من می باشد اما مخاطب عام الویت من هست. من برای مسئولین و مدیران فیلم نمی سازم اگرچه تاثیر گذار است اما این که چطور این اتفاق بیفتد و مسیر از بالا به پایین یا از پایین به بالا باشد مهم است. اگر فیلم، خوب و جذاب ساخته شود و مخاطب انبوه داشته باشد، این ارتباط شکل می گیرد و مسئولین نیز شروع به پاسخگویی می کنند.
هجدهمین جشنواره بینالمللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» با دبیری محمد حمیدی مقدم از ۱۸ تا ۲۵ آذرماه ۱۴۰۳ در حال برگزاری است.
| گزارش و گفت و گو از: تورج اردشیری نیا
| عکس: الهام سادات روئین تن
لینک کوتاه : https://cinemaeinews.ir/?p=38740