«یا رب به سر، مسیر وصال تو طی کنم
رو سوی توست، رو به غیر تو کی کنم
امروز در میان«شفق» می‌کنم غروب
با لطف تو طلوع دگر روی نی کنم»
این ابیات و اشعار، راز و نیاز امام حسین(ع) با پروردگار خویش است که در بخشی از کنسرت آیینی «سوگ شفق» با نوای موسیقی به اجرا در آمد. روایتی از حماسه کربلا که در ۵ پرده با همراهی ارکستر بزرگ به رهبری عرفان وکیلی و با خوانندگی مجتبی عسگری (امام حسین(ع))، هادی فیض‌آبادی (حضرت عباس(ع))، سید محسن حسینی (جناب حُر)، امیرحسین سمیعی (عمر سعد)، محمدرضا صفی (شمر) و ستار روزبه (ابلیس) با آهنگسازی میلاد آقایی روی صحنه رفت. خوانندگان گروه کر به رهبری سرژیک میرزائیان بودند و اشعار گفت‌و‌گو سروده میثم آقایی است.
اجرای مناسبتی ـ مذهبی «سوگ شفق» در ۵ پرده طراحی شده که شامل پرده اول: تقابل خیر و شر، پرده دوم: صبح عاشورا، پرده سوم: بازگشت جناب حُر، پرده چهارم: شهادت حضرت عباس(ع) و پرده پنجم: شهادت امام حسین(ع) است.
پرده اول«تقابل خیر و شر» با شعری از حافظ آغاز می‌شود: «زان یار دلنوازم شکریست با شکایت / گر نکته‌دان عشقی، بشنو تو این حکایت» روایتی موسیقایی که ابتدا توسط گروه کر اشعاری از حافظ شیرازی مرور می‌شود و در نهایت ابلیس وارد صحنه می‌شود و ستار روزبه اشعاری از فردوسی می‌خواند.
پرده دوم راوی «صبح عاشورا» است و با رجزخوانی عمر سعد (امیرحسین سمیعی) آغاز می‌شود: «آمده‌ام امروز پیکاری کنم، خون ز قلب تیغ‌ها جاری کنم…»
سپس امام حسین(ع) (مجتبی عسگری) وارد صحنه می‌شود و به رجزخوانی عمر سعد پاسخ می‌دهد: «مرد جنگی را هراس از جنگ نیست، زیستن با ظلم غیر از ننگ نیست/ ار غریبی خسته دور از میهنم / میهمانم بر شما کی دشمنم» این گفت‌و‌گو با همراهی گروه و سازهای ارکستر ادامه می‌یابد و در نهایت وارد پرده سوم می‌شود.
پرده سوم اجرای خواننده «بازگشت جناب حُر» نزد لشکر امام حسین(ع) است؛ جایی که سازها راوی یک جنون می‌شوند و اینجا گفت‌و‌گویی آهنگین و چالش‌برانگیز میان حُر، شمر و عمر سعد در می‌گیرد و در نهایت با آواز مجتبی عسگری در اوج پایان می‌گیرد:
«روز ازل که عهد خلایق ستانده‌اند،
نام تو را به جرعه پاکان نشانده‌اند
تو حُر عاشقی و چه زیباست نام تو
حقا تو را چه خوش که به این نام خوانده‌اند…»
پرده چهارم یک سوگ عمیق است. سازها و نواها برای روایت «شهادت حضرت عباس(ع)» همصدا می‌شوند و گروه کر آغازکننده است: «باز این چه رستخیز عظیم است کز زمین، بی‌نفخ صور خاسته تا عرش اعظم است…»
سپس یک عاشقانه آرام میان هادی فیض‌آبادی (حضرت عباس(ع)) و مجتبی عسگری (امام حسین(ع)) شکل می‌گیرد و در نهایت گروه کر خبر می‌دهد:
«ای اهل حرم میر و علمدار نیامد… سقای حسین سید و سالار نیامد»
و در آخر پرده پنجم؛ «شهادت امام حسین(ع)». گروه کر شعر مولانا
«کجایید ای شهیدان خدایی» را می‌خواند و شمر همچنان رجز می‌خواند. همنوازی بی‌نظیری در ارکستر شکل می‌گیرد و مجتبی عسگری (امام حسین(ع)) می‌خواند:
«وقت سفر رسیده و هنگام دوری است
بر من بلاست قسمت و بر تو صبوری است
ما زیر بار ظلم کمر خم نمی‌کنیم
مردن به چشم باز به از ننگ کوری است»
و این پایان شبی دل‌انگیز از یک اجرای زیباست. نکته قابل توجه در این اجرا این بود که تمام پرده‌های اجرای«سوگ شفق» با نقاشی امیرمحمد سرمدی و با نظارت استاد حسن روح‌الامین همراه بود که به صورت موشن‌گرافی و با توجه به مضمون هر پرده به نمایش در می‌آمدند.
توجه و تأکید به تولید کارهای آیینی در قالب ارکسترال
امیرحسین سمیعی، خواننده در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره این اجرا بیان داشت: «موسیقی آیینی بخش مهمی از فرهنگ موسیقایی ایران است و از دیرباز در سرزمین‌مان بوده و هست و در شکل‌ها و قالب‌های متفاوت وجود دارد. مانند تعزیه‌خوانی، نوحه‌خوانی‌های قدیمی و…آثاری که قدمتی دیرینه دارد و در این اجرا به‌صورت یک اثر سازمان‌یافته و در قالب ارکسترال با عنوان «سوگ شفق» روی صحنه رفت؛ اجرایی چندروایتی شبیه به یک اپرا و البته بدون حرکات نمایشی که حاصل آهنگسازی آقای میلاد آقایی، آهنگساز جوان و خوش‌آتیه موسیقی ایران است و در ۵ پرده به اجرا درآمد. به باور من این کنسرت آیینی، نهایت یک نگاه هنری است و تمام سعی آن عرض ادب و ارادت به ساحت مقدس اباعبدالله الحسین(ع) است.
این آهنگساز در پاسخ به این سؤال که چرا در ژانر موسیقی آیینی و در بخش کارهای ارکسترال آثار بسیار معدود و انگشت‌شماری تولید شده است، اظهار کرد: «باید بگویم در این فرم از موسیقی و در خصوص موضوعات مناسبتی هیچ تلاشی صورت نگرفته است و جا دارد در این بخش کارهای بسیاری تولید و آهنگسازی شود. جالب است بدانید در شب‌هایی که این اجرا روی صحنه رفت، مخاطبان و حاضران در سالن ارتباط بسیار خوبی با کار برقرار کردند و حتی در بخش‌هایی از اجرا، چشمانشان پر از اشک می‌شد.
براین اساس به اعتقاد من این اتفاق، فتح باب بسیار خوبی است که امسال از سوی انجمن موسیقی ایران در همکاری با مدیریت برج میلاد تهران صورت گرفته است. اجرایی با یک ارکستر بزرگ و با حضور نوازندگان باتجربه و کاربلد با یک نگاه درست و علمی که همان‌طور که قبل‌تر اشاره شد تمام تلاششان عرض ادب با زبان موسیقی به ساحت مقدس سیدالشهدا است و همچنان تأکید می‌کنم این اجرا می‌تواند فتح باب بسیار خوبی باشد تا از این پس شاهد تولیدات بسیاری در حوزه‌های مناسبتی باشیم و از این جنس آثار برای مخاطبان و شنوندگان عرضه شود تا سطح کیفی و شنیداری شنوندگان ارتقا یابد.»
سمیعی می‌گوید: «دائماً تکرار می‌کنیم چرا سطح شنیداری شنونده‌های موسیقی در ایران پایین آمده است؟ همه این راه‌ها که سلبی نیست بلکه باید کارهای جدید با این مضمون در این زمینه تولید شود تا مردم بشنوند و تفاوت‌ها حس شود.»
این خواننده و نوازنده درباره تلاش بیشتر و تشویق آهنگسازان ایرانی برای ساخت چنین آثاری بیان کرد: «بحمد‌الله آهنگسازان کشورمان به این موضوعات توجه بسیاری دارند و به‌صورت خودجوش در تلاش هستند و آثار بسیاری در این زمینه ساخته شده که در حال خاک خوردن است و ان‌شاءالله شرایطی به وجود آید تا همه بتوانند این اتفاق را رقم بزنند.»
او در پایان درباره بیان پیام عاشورا به زبان هنر گفت: «زبان هنر به‌ویژه موسیقی در بیان پیام عاشورا بسیار مهم است. کارکرد هنر موسیقی به دلیل اینکه شنونده ناگزیر دارد، می‌تواند بسیار تأثیر‌گذار باشد بنابراین اگر سطربندی در نظر گرفته شود، این موسیقی فاخر و ارزشمند می‌تواند بهترین وسیله برای انتقال باشد.»
اجرای«سوگ شفق» به تهیه‌کنندگی انجمن موسیقی ایران و با مشارکت برج میلاد به مناسبت اربعین حسینی(ع) به مدت ۳ شب (شانزدهم، هفدهم و نوزدهم شهریورماه) از ساعت ۱۹:۳۰ در برج میلاد تهران برگزار می شود.
این اجرا می‌تواند فتح باب بسیار خوبی باشد تا از این پس شاهد تولیدات بسیاری در حوزه‌های مناسبتی باشیم و از این جنس آثار برای مخاطبان و شنوندگان عرضه شود تا سطح کیفی و شنیداری شنوندگان ارتقا یابد.
«بحمد‌الله آهنگسازان کشورمان به این موضوعات توجه بسیاری دارند و به‌صورت خودجوش در تلاش هستند و آثار بسیاری در این زمینه ساخته شده که در حال خاک خوردن است و ان‌شاءالله شرایطی به وجود آید تا همه بتوانند این اتفاق را رقم بزنند.»
منبع: روزنامه ایران
