سینمایی نیوز– نمایش “مانداک” با دکوری سنگین، به عنوان نماینده شهرستان ملایر قطب تئاتر همدان، دی ماه راهی جشنواره تئاتر منطقه ای کرمانشاه و موفق به کسب هفت جایزه از بیست و هفتمین جشنواره تئاتر فجر منطقه یک شد و به دبیرخانه چهل و یکمین جشنواره تئاتر فجر معرفی گردید.

به گزارش خبرنگار تئاتر سینمایی نیوز، “محمد قاسمی”، دانش آموخته کارشناسی سینما و روانشناسی و موءسس “گروه هنری باران”، از هنرمندان تراز یک آوردگاه تئاتر استان همدان با بیش از 30 سال سابقه کار تئاتر که خود از داوران جشنواره های استانی، منطقه ای و کشوری همچون تئاتر مرصاد کرمانشاه بوده است و همچنین در فستیوال ایپسن نروژ، لوارات هندوستان و جشنواره لهستان شرکت داشته است و پس از 7 سال با نمایش “مانداک” به زادگاهش ملایر بازگشته و چنین ارمغانی برای شهر خویش آورده است، درباره موضوع این نمایشنامه اظهار داشت: “مانداک” یک کلمه فارسی به معنا و برگرفته از وراثت است. “مانداک” روایت داستانی یک انتقال وراثت از اجداد (در اینجا دانشمند شیمی) به فرزندان و نوادگان پس از خود و تاثیر زشت و قبیح آن بر نسل بعدی است که معضلاتی را برای ایشان ایجاد کرده است. نوادگان سازنده بزرگترین بمب میکروبی در امریکا برای مجازات پدرشان جلسه ای ترتیب داده اند.

این نویسنده در مورد علت پرداختن به سوژه بیان نمود: همه ی جنگ هایی که الان اتفاق می افتد، آرام آرام به سمت جنگ نرم و میکروبی و بیماری زایی در کشور ها رفته است. کسی که در مقام دانشمند، یک چیز از نوع بد را کشف می کند، اگر چه بر خلاف عموم مردم مطالعات بسیاری داشته و مقالات فراوانی نوشته و منتشر کرده است، مانند همین آقای “فریتس هابر” که بنیانگذار اولین بمب میکروبی و خردل بوده است، متاسفانه جایزه نوبل دریافت نموده است!!! چه مقدار انسان کشته شده و چه تعداد آدم از آن پس درگیر این موضوع شده اند؟!

او در همین ارتباط اضافه کرد: به بیمارستان آلرژی در بلوار کشاورز بروید و ببینید چه تعداد انسان در جنگ بوده اند یا پس از جنگ زاده شده اند. حتی میان متولدین دهه هفتاد نیز افرادی با بیماری های پوستی و حساسیت دیده می شوند که تمامی این ها به مربوط به مسائل پسا جنگ است. خود جنگ شاید آنقدر آسیب پذیر نباشد اما آن کسی که بعد از جنگ به او خفه گی دست می دهد چه چیزی را انتخاب کرده است. عرض من این هست که همیشه کتاب خواندن فعل درستی نیست و اگر به طور معکوس از آن استفاده شود دانشِ خطرناکی است. اما در این نمایشنامه، خودِ آدم هایی که در عنصرِ داستان درگیر جنگ می باشند، مگر می شود یک نفر کار بدی انجام دهد و فرزندان و نوادگان او در کره زمین و زندگی از آن بدی در عذاب نباشند؟

قاسمی در توضیح تصاویر ویدئویی که در انتهای نمایش پخش شد خاطرنشان ساخت: ویدئویی که در پرفورمنس پخش شد به تصاویر مستند بمباران شیمیایی جنگ حلبچه مربوط است. در وهله نخست، سعی نمودم برای این نمایشنامه، زمان و مکان و جغرافیای خاصی تعیین نکنم و هر کشوری می تواند این موضوع را تجربه کند.

او افزود: حال از آن جایی که این تئاتر در کشور خودمان روی صحنه رفته است، بر آن شدم به گونه ای ارجاع داشته باشم که مخاطب از رنجی که در قدیم آن را تجربه کرده است، با اثر همذات پنداری نماید. وگرنه آن آدم هایی که در نمایشنامه روی رَمپ هستند و زاد و ولدی از آن نسل اتفاق می افتد و سرباز هایی که دارند خفه می شوند نماد است و اگر در کشور اسپانیا اجرا داشته باشم قطعا از آن ها خواهم پرسید چه جنگ میکروبی را تجربه کرده اند تا ویدئو و تصاویر مربوط به آلام و رنج های آنان را در کار استفاده کنم.

این هنرمند عرصه نمایش در ارزیابی جشنواره چهل و یکم تئاتر فجر تصریح کرد: جشنواره خیلی خوبی امسال داریم. تعریف من به حضور اثرِ خودم در این دوره از جشنواره بر نمی گردد چون من ۱۳ دوره به عنوان نویسنده و کارگردان در جشنواره تئاتر فجر حضور دارم. تنها اتفاقی که باید از این پس در جشنواره فجر رقم بخورد ثابت ماندن دبیر جشنواره و عدم تغییر آن است. در تمامی فستیوال های دنیا و آن ۴ تا ۵ کشوری که بنده برای اجرای خارجی رفتم، دبیران آن جشنواره ها به مدت ۱۰ تا ۱۵ سال ثابت هستند! نقصان هایی که در یک دوره از جشنواره هست را برای دوره بعد برطرف می کنند! اجازه بدهیم حاصل اندیشه ای که تزریق می شود را بعد از ۵ سال ببینیم به کجا می انجامد!

وی یادآور شد: برای نمونه، سال ها قبل، بخشِ تولیداتِ تازه را داشتیم که می بایستی برای سال آینده شروع به اجرا نمایند و نمایش های شگفت انگیزی بودند، متاسفانه این بخش را حذف کردند و کار ها به گونه ای، باز تولید شد و با یک تمرین به اجرا برای دریافت جایزه می رفتند و قرار به اجرا هم نبود. اما در این دوره از جشنواره، بنا بر این گذاشته شده که تمامی اجرا از ماه و ماه های بعد برای اجرای عمومی به روی صحنه بروند و این نقطه مثبت کار ها است؛ اینکه جشنواره فجر به سمت تولید آثار می رود و صرفا به تک اجرا و دو اجرا بسنده نمی کند.

وی تاکید کرد: من و تمامی اعضای گروه دیشب تا صبح روی چهار پایه بودیم و نخوابیدیم آن هم برای تنها ۲ اجرا! معمولا برای نمایشی با این حجم از دکور و اجرا، باید ۳۰ اجرا رفته شود. اتفاق خوب برای جشنواره تئاتر فجر این است که برای سال آینده، اجرا ها پُر و پیمان خواهد شد. ضمن آنکه آقای “زارعی” در انتخاب آثار دقت و وسواس بسیار زیادی به خرج دادند و من خودم شاهد بودم که ایشان در زمان تولید نمایش ها با یکایک کارگردان ها تماس می گرفتند و جویای احوال و روند تولید می شدند، شما کدام دبیر جشنواره را سراغ دارید که تا به الان چنین کاری انجام داده باشند؟!

“قاسمی” در ادامه صحبت های خود به بحث ژانر در نمایش نامه ها و حضور جوانان اشاره کرد و گفت: شاهد تنوع ژانر و حضور پر رنگ جوانان هستیم. ویترین گوناگونی از ۴ نسل ساخته شده است که شامل نسل پیش از من، نسل من و نسل بعد از من می شود. اتفاقا نگاه جشنواره به جوان گرایی بوده است.

این کارگردان در خصوص ویژگی های فرمی و محتوایی نمایش “مانداک” که می تواند در تصمیم گیری داوران اثر گذار باشد گفت: قصه ای ساخته و پرداخته شده که جغرافیا ندارد. تمام مشکلات بشر از زمانی آغاز خواهد شد که راجع به حزئیات سخن بگوییم در حالی که کلیات همچنان وجود دارند. شما نگاه کنید! نمایش نامه “مده آ” نوشته “اوریپید” که ۲۵۰۰ سال پیش در یونان نوشته شده است و بعد ها “سوفوکل” و “ژان آنوی” آن را بازنویسی کردند، حال، جهان و زندگی به کدام سمت رفته است که سال گذشته یک جوان توسط پدر و مادرش شرحه شرحه شده است و دقیقا همین اتفاق را “مده آ” آن زمان بر سر فرزندان خود می آورد!!!

او گفت: علت ماندگاری نمایش “مده آ” از یک دغدغه ابدی بشریت دارد سخن می گوید نه راجع به یک موضوع در برش خاصی از جغرافیا که در یک زمانِ کوتاه سپری شده است. نمایش بنده نیز دارد از دغدغه های ابدی بشر و خشم، انقام، کینه، نفرت صحبت می کند و اگر آن برشِ ویدئویی و تصویری را کنار بگذارید، هرگز نمی توانید مکان و زمان خاصِ تاریخی را به اثر مترتب کنید. همانطور که مشاهده نمودید ما حین اجرا از موسیقی به زبان های اسپانیولی و ایتالیایی و زبان شاعرانه که مربوط به جغرافیای خاصی نیست استفاده می کنیم.

وی همچنین گفت: من دوست می دارم فضای کلی کار را ببینند. با وجودی که بنده ساکن تهران می باشم اما با بچه های تئاتر شهرستان کار کردم که در دلِ شهرستان ها مهجور مانده اند و باید حتما دیده شوند. همچنین طراحی صحنه و لباس به شکل انفرادی و بازیگران زن و آقای “سجاد غفوری” آهنگساز این کار یکی از استعداد های درخشان در جهان موسیقی هستند و زمانی که بعد از جشنواره تئاتر فجر احرا برویم جایزه خود را گرفته ایم. من از پریشب تا به الان نخوابیدم! دیشب هم روی رَمپ در دکورِ صحنه تا ۷ صبح بودم و به منزل رفتم و ۸ صبح برخاستم! الان هم با کمر درد نمایش را اجرا کردم و بعد اجرا در خدمت شما هستم.

“محمد قاسمی” اینطور به صحبت های خود پایان داد: به نظر من آنچه در جشنواره فجر اهمیت دارد پیدا نمودن آدم ها و استعداد ها بر روی صحنه تئاتر است. نه همه گی بلکه عموم هنرمندانی که در قاب تلویزیون و یا پرده سینما مشاهده  می کنید، روزگاری بر روی سِنِ تئاتر قدم زده اند. آن تعداد آدم هایی که ممکن بود به ماهیت سینما و تلویزیون ضربه بزنند، خارج از فضای تئاتر وارد این حوزه ها شده اند. پس باید به سمتی رفت که همیشه خروجی های مثبت دیده شود.

گفتنی است پری بارانی، محمد قاسمی، حامد ترابی، محیا جباری، مهدی عسگری، مژده دریانی، مهشید صارمی، فاطمه مراد طلب، یاسمن شاهسوند، مائده عبداللهی، نازنین فیضی به عنوان بازیگر در این نمایش ایفای نقش می کنند. احمد امانی و مهدی عسگری دستیاران کارگردان، سجاد غفوری آهنگساز و نوازنده، الهام دریانی طراح لباس، مژده دریانی طراح حرکات فرم، فرشته آقارضی طراح نور، یاسر سبزیانی تدارکات، زهره جلیلی طراح لباس در نمایش« مانداک«حضور دارند.

چهل و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر که از ۲۵ دی در شهرستان‌های مختلف و با بخش رادیو تئاتر در تهران آغاز شده از شنبه یکم تا ۱۱ بهمن ماه اجراهای صحنه‌ای و خیابانی خود را به دبیری کوروش زارعی در تهران دنبال خواهد کرد.

گزارش و گفت و گو: تورج اردشیری نیا

عکس: الهام سادات روئین تن