سینماروزان: با یک هزارم پول هایی که در ارگانهای سینمایی متصل به بیت‌المال هدر داده اند، می شد حداقل ۱۰ کمپانی خوب در ایران راه اندازی کرد ولی متاسفانه نهادهایی مثل فارابی و مرکز گسترش و بنیاد روایت و… با وجود همه امکانات، نتوانستند به کمپانی بدل شوند‌‌‌.

سیدرضا اورنگ منتقد و روزنامه‌نگار باسابقه سینما با بیان مطلب فوق در برنامه سینمامعیار رادیوگفتگو بیان داشت: در ایران همیشه بحث راه اندازی کمپانی های سینمایی مطرح بوده اما عملا کسی وارد این عرصه نمی شد چون کمپانی یک کار تشکیلاتی است و شما نمی توانید یک دفتر فیلمسازی بزنید، بعد بگویید من صاحب کمپانی هستم. کمپانی های بزرگ جهان کارشناس های حقوقی و اقتصادی دارند و قراردادهای بلند مدت با عوامل سینما و بازیگران می بندند و همچنین دارای استودیوهای مجهز، سالن های سینما و امکانات کامل فیلمسازی هستند.

وی ادامه داد: آنها می توانند با بازیگر یا کارگردانی قراردادهای بلند مدت ببندند، اما در ایران نمی توان این کار را کرد. صحبت از کمپانی راحت است،اما راه اندازی آن آسان نیست چون بخش دولتی در تمام حیطه ها و ازجمله سینما نفوذ کرده و بخش خصوصی امکان رقابت با آن را ندارد.

اورنگ با اشاره به تجربه ‌های شکست خورده در راه اندازی کمپانی توسط دولت گفت: بنیاد فارابی یک شبه‌کمپانی است که در این چهار دهه بیشتر بودجه سازمان سینمایی در آنجا هزینه شده. فارابی در چهار دهه دارای امکانات بسیار بود‌ اما نتوانست نقش یک کمپانی را ایفا کند چون گرفتار نوعی بوروکراسی پیچیده شده که رهایی از آن به سادگي نیست.

این منتقد گفت: زمانی این بنیاد اغلب وسایل فیلمسازی، از نگاتیو گرفته تا دوربین و فیلتر را در اختیار داشت و همه فیلمسازان مجبور بودند لوازم را از آنجا بگیرند. درحقیقت نقش یک کمپانی را بازی می کرد،اما شاکله یک کمپانی را نداشت و نتیجه اینکه امروز به بن بستی رسیده و چاره ای جز چابک سازی جدی ندارد.

اورنگ گفت: اگر قرار است با دستور دولت در سینمای ایران کمپانی راه بیندازیم، می شود بنیاد فارابی یا مرکز گسترش یا دیگر ساختارهای حاکمیتی را تبدیل به کمپانی کنند و اگر توانستند چنین کاری کنند آن گاه  دیگر لزومی ندارد زیرمجموعه وزارت ارشاد باشند.

اورنگ افزود: نهادهایی مثل بنیاد فارابی با اینکه دارای امکانات و بودجه خوب بودند، هیچ وقت نیامدند تهیه کننده،فیلمنامه نویس، کارگردان،بازیگر و دیگر عوامل سینما را به صورت حرفه‌ای آموزش بدهند. اگر چنین می کردند، شاید می توانستند مانند کمپانی عمل کنند و موفق باشند و دیگر، بودجه های بیت المال را هدر نمی دادند‌‌

این منتقد باسابقه تاکید کرد: کمپانی های معظم دنیا کسب درآمد می کنند،اما بنیاد سینمایی فارابی و مرکز گسترش و سازمان های نظیر آن، فقط بودجه را هدر داده و می دهند. شاید با یک هزارم پول هایی که تاکنون هدر داده اند، می شد حدود ۱۰ کمپانی خوب در ایران راه اندازی کرد.

اورنگ گفت: وقتی کمپانی داشته باشید خیال تان راحت است که اکران جهانی دارید، برنامه های سینماهای تان مشخص است، کارگردانان ،بازیگران و همه عوامل نیز برنامه دارند و بیکار نمی مانند. چرا در ایران کمپانی راه اندازی نمی شود؟ برای اینکه یک تهیه‌کننده از ارگان های دولتی و سرمایه گذاران خصوصی بودجه را می گیرد، فیلم خود را میسازد،اما سود حاصل از فروش فیلم را دوباره به چرخه اقتصاد سینما برنمی گرداند،ولی در کمپانی این پول دوباره به چرخه سینما برمی گردد. اگر گردش مالی نبود،کمپانی های هالیوودی نمی توانستند در طول سال چند فیلم بسازند.برخی از تهیه کنندگان سینمای ایران سود حاصل از تولید(!) را در حساب خود می ریزد و یک ریال از آن را هم خرج سینما نمی کنند!

این منتقد بیان داشت: ساختار کمپانی به گونه ای طراحی شده که گردش اقتصادی داشته باشد. تشکیلات داشته باشد و بتواند مستقل عمل کرده و مشکلات را از سر راه بردارد. در دوره کرونا کمپانی های معظم جهان توانستند اقتصادشان را از ورشکستگی نجات دهند و عوامل شان را هم درگیر پروژه های جدید کنند.تمام مشکلات را خودشان برطرف کرده و می کنند. کدام کمپانی بزرگی را سراغ دارید که دست کمک به سوی دولت دراز کند؟! چون تشکیلاتی دارد که از دولت بالاتر است.

اورنگ ادامه داد: با شعار نمی‌شود کمپانی راه انداخت زیرا اول باید تفکر آن وجود داشته باشد. باید تحقیق کرد و به نتیجه رسید که آیا کشور ایران به کمپانی احتیاج دارد یا ندارد. اگر احتیاج داریم چگونه باید آن را تشکیل داد و چه ساختاری داشته باشد؟چه کسانی یا سازمان هایی می توانند و توانایی دارند کمپانی راه بیندازند؟ شاید فقط دو نفر در ایران باشند که در بخش خصوصی بتوانند کمپانی تشکیل دهند،اما دولت باید تکلیف خود در رقابت با بخش خصوصی را روشن کند.

اورنگ بیان داشت: هنوز قانونی در ایران که مصوب مجلس باشد برای هنر و سینمای ایران وجود ندارد. وقتی چنین چیزی وجود ندارد،چرا باید فردی در ساخت کمپانی سرمایه گذاری کند وقتی ممکن است با تغییر هر مدیر،کمپانی و سرمایه اش دچار مشکل شود یا به دست اندازهای امور اداری بیفتد؟ مطمئنا در این وضعیت کمپانی تشکیل نشده یا اگر راه اندازی شود، مجبور می شود تعطیل کند. پس اول قانون سینما را مصوب کنید تا اگر کسی خواست کمپانی بسازد، خیالش راحت باشد که در چارچوب این قانون کمپانی راه انداخته و سرمایه اش محفوظ است و با تغییر رییس سازمان سینمایی کمپانی و سرمایه اش بر باد نمی رود.

اورنگ اظهار داشت: بنیاد فارابی، بنیاد روایت، مرکز گسترش، انجمن سینمای انقلاب و… هنوز بعد از این همه سال فعالیت، نتوانسته اند از امکانات خود در جهت تبدیل به کمپانی استفاده کنند و از همه بدتر اینکه نتوانسته‌اند مدیر هنری و سینمایی آموزش دهند تا در آینده عنان کار را با خیال راحت به دست آنان بسپارند!

دیدگاه‌های رضا اور‌نگ منتقد سینما درباره موانع راه اندازی کمپانی در سینمای ایران