پریسا ساسانی: این فیلمساز که فیلم «قندون جهیزیه» به عنوان آخرین فعالیت سینمایی او به شمار می رود ضمن گله از شرایط موجود در سینمای ایران گفت: «در حال حاضر گاهی فیلم کوتاه، گاهی تیزر تبلیغاتی و نماهنگ و گاهی هم فیلم مستند می سازم و البته پیشنهاد ساخت فیلم سینمایی از بخش های دولتی داشته ام. ولی حقیقت این است تا زمانی که به کاری اعتقاد نداشته باشم و یا نسبتی با میانگین مردم زمانه ام نداشته باشد، کار نمی کنم.»
علی ملاقلی پور درباره سینما در شرایط فعلی، گرانی تولیدِ فیلم و آینده صنعت سینما و فیلمسازان جوان با ما به گفت‌وگو نشسته است که می خوانید:
با توجه به گرانی که زندگی امروز ما را در ابعاد مختلف در برگرفته است؛ شرایط فعلی تولید را چطور ارزیابی می کنید؟
شرایط فعلی که مشخص است، تا زمانی که وضعیت زندگی و معیشت مردم گران است هیچ تهیه کننده ای در بخش خصوصی برای سینما سرمایه گذاری نمی کند. به همین دلیل ترجیح می دهم درباره آینده صحبت کنم. زیرا آینده را تصمیمات و عقلانیت و حتی اشتباهات گذشته و حال می سازد. در واقع این روندها هستند که برآیندها را می سازند و هنر و هنرمند بیشتر از بافت فیزیکی از نوعی بافت شیمیایی سیال و حساس برخوردار است. البته در نگاه کلی ذات انسان اینگونه است اما این نوع از بشر (هنرمند) فرمولی حساس و خاص تر دارد که اگر چنین نبود انسان اساسا سمت هنر نمی آمد و زمانی که به هنر روی آوردند یعنی هم از شرایط تاثیر می گیرد و هم نسبت به شرایط واکنش نشان می دهد.
درست مانند زمانه ای که اکنون در آن به سر می بریم. چون در شرایط فعلی بیش از هر زمان دیگری شاهد واکنش هنرمندان به مسائل روز اجتماع هستیم.
ببینید، هنرمند مدام باید بین عقل و احساس در رفت آمد باشد تا اثری را تولید کند و محصول نهایی یک هنرمند ناگزیر است که جذاب، متفاوت و همخوان با روح جامعه باشد. زیرا همانطور که گفتم هم از جامعه اثر می گیرد هم بر آن اثر می گذارد. حال اینکه مواد اولیه هنرمند، حال مردم، روحیه خود و افکار و آرای او است و تا زمانی که جامعه دچار ایستایی، گرفتاری، تضاد و درگیری باشد تمام سیستم یک هنرمند در تلاطم خواهد بود چون همانطور که گفتم نوعی سیالی در او موج می زند.
بیشتر بخوانید:
مسافران خورشید با تلفیقی از نقاشی، موسیقی و شعر ساخت شد
نه تلویزیون مخاطب دارد نه حال هنرمندان خوب است برای چه کسی برنامه بسازیم؟
تصویر بخشی از مشکلات خوزستان در یک فیلم/جشنواره فجر تحریم شود؟
چرا هنرمندان در رشته های مختلف جزو اولین اقشار اجتماع هستند که بیش از دیگران نسبت به مسائل واکنش نشان می دهند؟
سئوال شما را با طرح چند سئوال دیگر پاسخ می دهم. چرا یک هنرمند نباید واکنش نشان بدهند؟ مگر می شود یکی از حساس ترین انواع بشر در شرایط حساس بدون واکنش باقی بماند؟ مگر می شود از هنرمندی که مدام قرار است متفاوت و متنوع بنگرد بخواهیم ظرف پذیر باشد؟ متفاوت دیدن ذات هنر و خلاقیت است وگرنه با دستگاه و کلیشه و ماشین کپی روبرو خواهیم بود. گاه شرایط جامعه ( که بخش عمده ای از مواد اولیه فکر هنرمند را تشکیل می دهد) آنقدر در هم می پیچد که هر هنرمندی به این سوال و ندای درونی خود پاسخ می دهد که من اول انسان هستم یا هنرمند؟ یعنی همه وجود من را هنر و حرفه ام تشکیل می دهد؟ در این شرایط می توانم اثر مناسب تولید کنم؟ به هر جوابی برسد عکس العمل او را می سازد. مثلا برخی دست به اعتراض می زنند مثل بسیاری از مردم، معترض به مسیر یا شرایط روزگار می شوند و خواستار تغییر یا بهبود هست. برخی تصمیم می گیرند در این تلاطم کار نکنند و مثل بسیاری از هنرمندان برای رهایی از غم نان به مشاغل دیگر رو می آورند پیک موتور و رانندگی و غیره. که این انتخاب هم خود نوعی واکنش محسوب می شود.
نقش دولت ها و به خصوص مدیران سینمایی منصوب شده در دوره های مختلف در ساماندهی وضعیت چیست؟
نکته اول که باید اشاره کنم این است که هنرمند بند پذیر نیست و خود کمان کِش خود است و اگر قرار است دولت ها ساماندهی و اثر گذاری در فضای هنری را به عهده بگیرند ابتدا باید خود هنرمند باشند و یا حداقل اهل نفس و اهل شناخت از این نوع بشر باشند که ذاتا زیبایی پسند ، خاص و متفاوت نگر و خلاق است. حتی در جنگ و تضاد هم می تواند نور و رنگ را ببیند و به ترسیم در بیاورد اما نمی توان رنگ های مداد را برای او مشخص کرد. زیرا رنگ ها و روشنی و تاریکی را جامعه و افکارش به او می دهند. بنابراین برای همگامی با هنرمند نمی توان دستوری صحبت کرد.
چون تندی و گفتمان تهاجمی با تحکم یا فرمان و یا خواهش و التماس هر دو بی اثر است یا حتی ضد اثر گذاری بر هنرمند است. اگر دولت ها یا بخشی از دولت واقعا باور هنری و فرهنگی داشته باشد باید مدام با اهل هنر در گفتگو باشد و خوب بشنود.
با این اوصاف همراهی هنرمندان با رویدادهای هنری و یا جشنواره ها بستگی به نوع بازتاب هایی است که اهالی هنر دریافت می کنند. اینطور نیست؟
بله دقیقا. دلیل رونق یا عدم رونق سینما و تلویزیون و جشنواره ها به این ادراک بستگی دارد. اینجا دیگر کارخانه نیست که با آمار تولیدی بتوان خیال راحت داشت. اینجا محصولات باید شیمی درستی داشته باشند وگرنه در بازار خریدار پیدا نمی کند و مشتری هم دیگر هر خوراکی را نمی پذیرد. چون خریدار و خواهان کالای فرهنگی انسان است و ذاتا انتخاب گر آفریده شده است. از همین رو تصمیم گیران در این حوزه باید بدانند اگر در کنار دیگر حوزه های اقتصادی ، سیاسی و امنیتی دولت ها می نشینند نباید مثل آنها فکر کنند. اگر اقتصادی فکر کنند در بحران ها ورشکسته می شوند اگر سیاسی نگاه کنند دنبال یارگیری و تفکیک خودی و غیرخودی خواهند بود ، اگر امنیتی نگاه کنند به هر هنرمند نگاه خطرناک ، بی اثر یا همسو خواهند داشت.
در نهایت راهکار چه باید باشد؟
اگر به این نتیجه رسیدیم که اختلاف در هدف پیش آمده باید سر اهداف صحبت کنیم و اگر امروز تصمیم نگیریم که خوب بشنویم و حرف بزنیم کمتر کسی همراه خواهد شد.
