سینمایی نیوز- پیوستن جشنواره جهانی فیلم فجر به “فیاپف” (فدراسیون بین‌المللی انجمن‌های تهیه‌کنندگان فیلم) در دوره سی ‌و هشتم که این روزها برگزار می شود مهمترین خبر این روزهای سینمای ایران است که دستاوردی بزرگ می باشد. حالا دیگر جشنواره جهانی فیلم فجر بین ۱۵ جشنواره “A” دنیا درکنار جشنواره‌هایی مانند کن، ونیز، برلین، سنس باستین، لوکارنو، مسکو، کارلووی واری، ورشو، تالین، شانگهای، توکیو، گوآ، قاهره و ماردل پلاتا قراردارد.

از همین روی با “امیر اسفندیاری” معاون دبیر و رئیس دبیرخانه مرکزی سی و هشتمین جشنواره فیلم به گفتگو نشستیم.

“امیر اسفندیاری” مدیر قدیمی و برجسته و با تجربه حوزه بین الملل سینمای ایران می باشد که در سال ۱۳۷۱ همکاری خود را با بنیاد سینمایی فارابی به ‌عنوان مدیر اجرایی دپارتمان تولید مشترک آغاز نمود. در سال ۱۳۷۶ “اسفندیاری” فعالیت خود را به ‌عنوان مدیر امور بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی ادامه داد. از آن زمان تا کنون او در هیئت داوری جشنواره‌های بین‌المللی زیادی حضور داشته است. وی همچنین دردوره های مختلف به عنوان یکی از اعضا و سخنگوی هیات انتخاب ارسالی فیلم ایرانی به عنوان نماینده ایران در اسکار حضور داشته است. او همینطور در سال های مختلف مدیر امور بین‌الملل جشنواره فیلم فجر، مدیر امور بین‌الملل جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان، عضو هیئت انتخاب جشنواره فیلم فجر و جشنواره بین‌المللی فیلم کودکان و نوجوانان و … بوده است.

سینمایی نیوز: عرض سلام و احترام ما را پذیرا باشید. لطفا توضیح مبسوطی در خصوص فعالیت های مجموعه تان از نخستین روزی که دبیرخانه دوره سی و هشتم فعال شد بفرمایید؟

– بنده هم به شما و مخاطبان عزیز رسانه تان سلام می کنم و امیدوارم که تندرست باشید. دبیرخانه همیشه بعد از اختتامیه ی دوره ی قبل یک جشنواره فعال است. و این اتفاق در پایان دوره سی و هفتم هم افتاد و ما فعال بودیم و در حدود 400 -500 نفر مهمان برای جشنواره دوره سی و هشتم که ابتدا قرار بود سال گذشته بر پا شود دعوت کردیم و فیلم هایمان را نیز انتخاب کردیم. دبیرخانه و ستاد اجرایی برای برگزاری یک جشنواره حضوری آمادگی کامل داشت. یعنی دوره سی هشتم قرار بود سال گذشته در فروردین ماه برگزار بشود ولی متاسفانه با همه گیری کرونا که بعد از جشنواره برلین فراگیر شد ما مجبور شدیم جشنواره را کنسل کنیم. علی رغم همه تعهدات و آمادگی هایی که در حوزه بین الملل داشتیم اما این کنسلی قابل درک بود چون این مشکل برای جشنواره های دیگر هم پیش آمده بود و اگر اتفاق ناخوشایندی در جشنواره ما می افتاد اعتبار بین المللی از بین می رفت. با توجه به مشکل جهانی کرونا همه می دانستند که یک وضعیت اضطراری است طبیعتا ما هم توانستیم جشنواره را کنسل کنیم. پس از آن ما سعی کردیم که جشنواره را در تابستان به صورت فیزیکی برگزار کنیم زیرا آن زمان فکر می کردیم که بعد از گذشت 2 ماه، این پاندمی کنترل می شود و از بین می رود و ما مشکلی به لحاظ اجرایی نخواهیم داشت که باز هم آن میسر نشد. بنابراین دبیرخانه از همان موقع درگیر بود.

سینمایی نیوز: برنامه ریزی برای برگزاری جشنواره در خردادماه امسال چگونه بود؟

– طبق بررسی‌هایی که صورت گرفت قرار شد امسال این جشنواره را برگزار کنیم. البته در شهریورماه سال گذشته مراسم بزرگداشتی از نام آوران سینمای ایران در تپه های عباس آباد با همکاری و هماهنگی وزارت بهداشت برگزار کردیم. در فضای کاملا امن و آزاد و هوای باز بود و مشکلی نبود و خوشبختانه آن، تنها برنامه ی سینمایی بود که به طور حضوری و زنده برگزار شد.

ما برای برگزاری جشنواره سی و هشتم برنامه ریزی های مان را کردیم منتها با توجه به اینکه شناخت کاملی نداشتیم که در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد برنامه ریزی هایمان بر اساس پلن های A، B و C شد. یعنی 3 برنامه ریزی متفاوت کردیم. برنامه ریزی اول مان این بود که ما تعدادی مهمان خارجی داشته باشیم و داورهای بین المللی ما حضور داشته باشند؛ همانطور که می‌دانید ما 6 گروه مختلف داوری داریم بنابراین خودشان جمع قابل توجهی هستند. داورها و افراد شاخص، همچنین افرادی که ورکشاپ داشتند دعوت می‌شدند، که حدودا بین 80 تا 100 نفر می شدندو البته بازار فیلم مجازی می‌بود. از همان موقع در مورد برگزاری بازار مجازی فکر کردیم. ولی به مرور که جلوتر رفتیم متوجه شدیم که امکان دعوت از هیچ مهمان بین المللی وجود ندارد. بنابراین مجبور شدیم به پلن B برویم.

پلن B به این ترتیب بود که کلا بخش خارج از کشورمان مجازی باشد؛ یعنی بازار و ورک شاپ ها و داوری ها همه مجازی برگزار شود. برای برگزاری مجازی مخصوصا در دنیا و حوزه بین الملل (در ایران هم همینطور) کسانی که قرار است فیلمی را بارگذاری کنند باید اطمینان کامل از آن پلتفرمی که فیلم را پخش می کند داشته باشند. بنابراین ما با “سیناندو” و کمپانی “شیفت 72” مذاکره کردیم. “سیناندو” متعلق به جشنواره کن است و این اطمینان خاطر را در دنیا ایجاد کرده اند و شناخته شده است و برای جشنواره ما نیز در آنجا همه ی فیلمسازان داخلی و خارجی می توانستند حضور داشته باشند. مذاکرات لازم انجام شد و برای این دوره این پلتفرم را در اختیار گرفتیم و کارگاه ها و داوری ها و سایر بخش های جشنواره صد درصد مجازی شد. برای فیلم های خارجی و ایرانی که در 9 بخش مختلف جشنواره حدود 117 فیلم در جشنواره حضور دارند. سینما سعادت، جلوه گاه شرق، جشنواره جشنواره‌ها، شاخه های زیتون، کلاسیک های مرمت شده، نمایش‌های ویژه، مستند زیر ذره بین مروری بر سینمای معاصر دانمارک از جمله این بخش‌ها هستند. علاوه براین، 85 فیلم کوتاه و بلند ایرانی در پلتفرم بازار بارگزاری شد بنابراین خریداران و مسئولان جشنواره ها می توانند این فیلم ها را در بازار ببینند. شرکت کنندگان بازار مجازی هم برای ملاقات ها و گفتگوهایشان در این پلتفرم در تعامل هستند و الحمدلله امروز که روز سوم جشنواره هست اتفاقات بسیار خوبی افتاده است.

سینمایی نیوز: از تفاوت های دوره های فیزیکی جشنواره و الان که مجازی برگزار می شود به چه موردی می توان اشاره کرد؟

– نکته ای که برای ما وجود داشت عدم امکان برگزاری بخش “دارالفنون”بود. زیرا “دارالفنون” همه چیزش فیزیکی است و بچه ها باید می آمدند و آموزش می دیدند و بعد خیلی از آن ها به صورت حرفه ای وارد سینما می شدند و این خیلی جالب است که خروجی “دارالفنون” خیلی خوب بود و من حسرت می خورم که امسال ما “دارالفنون” را نداریم. امیدواریم در سال های آینده که دیگر کرونا را نداشته باشیم “دارالفنون” برگردد چون بخش مهمی از جشنواره جهانی فیلم فجر است.

کرونا باعث شد تا در بقیه بخش ها یک مزیتی را متوجه شویم . همزمان از تمام قابلیت های دیجیتال و آنالوگ استفاده کردیم. در روز اول آماری که همکاران دادند تعداد ثبت نام کارگاه ها بیش از 10 برابر زمانی بود که کارگاه ها به صورت فیزیکی انجام می شد. و این نشان دهنده ی این است که ما به طیف بسیار گسترده تری دست پیدا کردیم و این یک مزیت است. ما از این مزیت استفاده کردیم و همینطور سعی کردیم برای نمایش فیلم ها به صورت فیزیکی برای ایمن برگزار کردن فضا به اندازه کافی وجود داشته باشد بنابراین در پردیس چارسو، سینما آزادی، یک سالن روباز در بام چارسو و همینطور سالن روباز کانون فیلم های جشنواره نمایش دارند.

سینمایی نیوز: برای برگزاری سلامت جشنواره در همه گیری کرونا چه تمهیداتی داشتید؟

ما با توجه به پروتکل های بهداشتی کاملا پیش رفتیم و برآن بودیم همه چیز را رعایت کنیم و جلو بریم و سلامت مخاطبان جشنواره برایمان بسیار مهم بود و هماهنگی هایمان با وزارت بهداشت بسیار اهمیت داشت. سعی داشتیم که از ازدحام جلوگیری کنیم. ما در این دوره به دنبال خلوت بودن کاخ محل برگزاری جشنواره بودیم و سعی کردیم که از ازدحام جلوگیری شود و آن شلوغی دوره های گذشته نباشد تا بتوانیم در کمال سلامت و آرامش جشنواره را پیش ببریم. بسیار خوشحال هستم که روز سوم برگزاری جشنواره هست و رعایت پروتکل های بهداشتی و تمامی تمهیداتی که اندیشیده بودیم انجام می شود.

سینمایی نیوز: ثبت جشنواره در “فیاپف” اتفاق مهم جشنواره در نخستین روز برگزاری بود.

– یک اتفاق میمون و بسیار مبارکی هم که افتاد این بود که ما مدت ها با “فیاپف” ارتباط داشتیم و در سه دوره گذشته، از آن ها دعوت کرده بودیم که بیایند و جشنواره را از نزدیک ببینند و بررسی کنند و در هر 3 سال آنها به ما رتبه بسیار خوبی دادند. ولی اصولا ما مشکل زمان برگزاری با “فیاپف” داشتیم یعنی وقتی ما جشنواره را در فروردین برگزار می کردیم و “فیاپف” به جشنواره هایی که در این ماه میلادی برگزار می شدند اجازه ثبت نمی دادند. و برای ما هم تغییر زمان برگزاری آسان نبود و همین مسئله ثبت در فیاپف را به تعویق می انداخت اما با قضیه کرونا و برگزار نشدن یک دوره و همینطور همزمانی امسال با ماه مبارک رمضان باعث شد تا نهایتا به تاریخ 5 تا 12 خرداد رسیدیم بنابراین آن مشکل مان حل شد و “فیاپف” هم جشنواره جهانی را در فهرست جشنواره های رقابتی ثبت کرد و حالا جزء 15 جشنواره برتر دنیا هستیم. بسیار اتفاق مهمی است. به این اعتبار، جشنواره جهانی فیلم فجر بسیار بیشتر در دنیا شناخته می شود. در حال حاضر فیلمسازانی که در جشنواره شرکت میکنند در یک جشنواره الف جهانی حضور دارند.

البته از نظر بنده به لحاظ اجرایی و به لحاظ تاثیر گذاری ما از ویژگی های جشنواره “الف” برخوردار بودیم. همانطور که “فیاپف” 3 دوره فیزیکی آمده و دیده بودند و چک لیست محتوایی و تکنیکی و کلیه موارد برگزاری را خیلی جدی چک کردند. ما در سطح جهانی بودیم ولی به هر حال این تائید نگاه بیرونی هم به جشنواره جهانی فجر تغییر می کند و حالا فیلمسازی که فیلم اش به جشنواره جهانی فجر می آید علی رغم اینکه ممکن است خودش یک سابقه ای داشته باشد و جشنواره را بشناسد می گوید که من در یک جشنواره الف و جشنواره رقابتی که توسط “فیاپف”مشخص شده است، حضور دارم. و این افتخاری برای کشور است.

سینمایی نیوز: این افتخاری برای کشور و پاسخی برای منتقدان برگزاری بود.

– اگر بخواهیم حرفه ای نگاه کنیم، انتقاد درست به شخص و به سازمان و یک جشنواره واقعا کمک می کند. ما به هر حال نقاط ضعف داریم. اگر انتقاد درستی به ما بشود و ما سعی در بر طرف کردن آن ها داشته باشیم طبیعی است که برای ما اتفاقات بهتری می افتد. ولی در شکل کلی، فردی که انتقاد می کند باید این شناخت را داشته باشد که بتواند بررسی و نقد تخصصی داشته باشد. مثلا در مقایسه هزینه های فجر با جشنواره دیگر “الف” جهانی بسیار بسیار جزئی است. انتقاد اگر تخصصی باشد با آغوش باز استقبال می کنیم که جشنواره را ارتقاء بدهیم. این دوره، اولین دوره ای است که به این شکل مجازی و فیزیکی برگزار می کنیم.

اگر منتقدین از آن نوعی باشند که می خواهند متوجه موضوعی بشوند، تایید “فیاپف” می تواند تاثیر داشته باشد. چون ما اصولا عادت داریم که داشته های خودمان را کم ارزش کنیم و خودمان را در آن سطحی که هستیم نبینیم. ولی یک عده مسائل شان چیزهای دیگری است و برایشان مهم نیست. حتی اگر سازمان بین المللی که در سطح جهان شناخته شده است و اعتبار دارد و به جشنواره های دیگر اعتبار می دهد ممکن است تایید کند شاید آن هم برایشان مهم نباشد. ولی به هر حال این افتخاری است برای سینمای ایران و برای ایران و من امیدوارم که قدر دانسته بشود. حالا جشنواره های آینده با هرشکلی که می خواهد اداره شود انشالله قدر داشته هایمان را بدانیم و سعی کنیم که ارتقاءش دهیم.

سینمایی نیوز: این اتفاق در روز اول جشنواره جهانی به شما اعلام شد؟

– ما مراوده داشتیم و داشتیم پیگیری می­کردیم ولی معمولا زمانی که شما با سازمان های بین المللی ارتباط دارید حتی جشنواره های بین المللی، برای مثال فرض کنید که یک فیلم را که پخش کننده به جشنواره ای می دهد و در بخشی از آن جشنواره پذیرفته می شود هر تصمیمی را اول به خودشان می گویند که مثلا این فیلم در بخش مسابقه است ولی اعلام نکنید تا ما بگوییم. باید همزمان اعلام شود. بنابراین ما باید مدتی را منتظر می شدیم که این خبر می توانست رسما اعلام بشود.

سینمایی نیوز: اگر جشنواره برگزار نمی شد اعلام این اتفاق به چه صورت بود؟

– البته ما اعلام کرده بودیم که به این صورت و در این تاریخ جشنواره را برگزار می کنیم و به همان صورت با دست اندکاران “فیاپف” داشتیم جلو می رفتیم. و آنها این را به ما اعلام کرده بودند و قرار بر این بود که در حقیقت این اتفاق در زمان خودش بیفتد که به هر حال به نظر من این خبر در زمان بسیار مناسبی اعلام شد.

سینمایی نیوز: از بازار خبر جدیدی دارید که الان چه اتفاق هایی افتاده است؟

– بسیار اتفاق های خوبی افتاده است. یکی از پخش کننده های داخلی خودمان در روز اول به همکاران گفته بود که حدود 40 قرارداشته است. این خیلی اتفاق و اعتبار خوبی است.

سینمایی نیوز: سال آینده هم این امکان می تواند وجود داشته باشد که جشنواره هم به صورت مجازی و هم به صورت آنلاین برگزار شود؟

– به نظرم نه تنها برای جشنواره جهانی فیلم فجر بلکه برای تمام جشنواره های دنیا به هر حال این مزیت های دیجیتال را در کنار جشنواره فیزیکی خواهند داشت و ما می توانیم هم جشنواره را فیزیکی برگزار کنیم و بخشی از جشنواره را هم به صورت دیجیتال داشته باشیم.

سینمایی نیوز: فعالیت های دبیرخانه بعد از اتمام جشنواره سی و هشتم ادامه دارد برای انجام امور جشنواره سی و نهم؟

– بله صد در صد. دبیرخانه برقرار است و دائما دارد فعالیت خودش را انجام می دهد. باید رصد کند و فیلم های جدیدی را شناسایی کند. البته باید امور مربوط به دوره سی و هشتم جمع بندی شود. تعداد زیادی از پخش کننده ها فیلم هایشان را برای دوره سی و هشتم به ما داده اند. یک سری مراوداتی هست که باید در اولویت قرار بگیرد و این جشنواره باید اول به سرانجام برسد.

سینمایی نیوز: برای مخاطبان جشنواره در روزهای پیش روی برگزاری جشنواره چه خبری دارید؟

– من به مخاطبان جشنواره که الان در ایران هستند این است که حتما فیلم­های ایرانی و خارجی جشنواره را ببینند. فیلم های بسیار با ارزش و قابل دیدن و قابل اعتنا داریم. اینجا جایی هست که می توانند به آن توجه کنند و فیلم ها را ببینند و استفاده کنند و به هر حال اتفاقات چشمگیری در ورک شاپ های تخصصی هم داریم. از فیلمسازان ایرانی آقایان عیاری، مسعود کیمیایی، مجیدی همه اینها را داریم که فیلم های آن ها مرمت شده است و فیلم ها دارد نمایش داده می شود. مستندهای بسیار درجه یکی در مورد ایران داریم که قدیمی است و دیده نشده است و بازسازی شده است و قابل دیدن است. به هرحال اینها را از دست ندهند. ما در حقیقت از الان تا اختتامیه هر روز اتفاقات مهم و خوبی داریم.

سینمایی نیوز: اولین فیلم رنگی تاریخ سینمای ایران قرار است نشان داده شود؟

– آن فیلم رنگی همان مستند های ایران است که فیلم هایی خیلی قدیمی از نقاط مختلف ایران که رنگی و بسیار زیبا هم هست.

سینمایی نیوز: به عنوان پرسش آخر اختتامیه به چه شکل هست؟

– ما اختتامیه فیزیکی نداریم. یک جایی مثل تالار وحدت و یا برج میلاد که می رفتیم و به صورت سنتی برگزار می کردیم را نداریم. یک اختتامیه بسیار جمع و جور و قابل استفاده در فضای مجازی داریم و به طور آنلاین اختتامیه انشالله در روز چهارشنبه دوازدهم خرداد برگزار خواهد شد.

سینمایی نیوز: از شما به جهت انجام این گفتگو تشکر می کنیم و سربلندی سینمای کشورمان ایران در عرصه بین الملل را خواهانیم.

– من هم از شما بابت انعکاس خبرهای جشنواره تشکر می کنم و آرزوی اتفاقات خوب بیشتری را برای سینمای کشورم ایران دارم.

گفتنی است سی و هشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر پنجم تا دوازدهم خردادماه ۱۴۰۰ در تهران به دبیری محمد مهدی عسگرپور درحال برگزاری است.

| گفتگو از: تورج اردشیری نیا