سینمایی نیوز – سی و هشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر که این روزها در حال برگزاری است با یک غافل‌گیری بزرگ و خبری بسیار مسرت بخش برای کشورمان همراه بود و آن، ثبت این جشنواره در “فدراسیون بین‌المللی انجمن های تهیه‌کنندگان بین‌المللی فیلم” یا همان “فیاپف” می باشد. پس از این حسن آغاز، برای حسن ختام جشنواره نیز می توانستیم در پی یک پدیده تازه باشیم که علی‌الظاهر در این مصاحبه از آن رمزگشایی شده است. از همین روی، نیمروزِ آدینه 7 خردادماه در محل کاخ جشنواره، از “محمدمهدی عسگرپور” دبیر محترم جشنواره برای گفتگو دعوت به عمل آوردیم که با وجود مشغله فراوان با روی گشاده پذیرفتند؛ که حاصل این مصاحبه را در ادامه ملاحظه می کنید.
سینمایی نیوز: اگر جشنواره فیلم فجر را به عنوان تحویل سال نوی سینمای ایران در نظر بگیریم، جشنواره جهانی فیلم فجر را به چه عنوانی می توان مزین نمود؟
– جشنواره جهانی فیلم فجر میان سینمای ایران با مجامع بین‌المللی و فیلم سازان خارج از کشور که دوست می دارند با سینمای کشورمان تعامل داشته باشند، نقش یک پل ارتباطی را ایفا می کند. تعداد بسیاری از مدیران فستیوال های خارجی و یا خریداران فیلم های ایرانی، با این رخداد، در طول این سال ها ارتباط نزدیک دارند؛ چرا که می دانند می توانند فیلم های جدید ایرانی را اینجا ببینند. اگر روزی نیز این رویداد برای جشنواره جهانی فیلم فجر رخ نماید که سال نوی سینمای بین‌الملل ایران با آن تحویل شود، برای بنده بسیار خوشحال‌کننده خواهد بود.
سینمایی نیوز: پیام دبیر جشنواره جهانی فیلم فجر برای مخاطبان داخلی و خارجی و همینطور مسئولان بین المللی چه هست؟
– نکته ای در این بین وجود دارد که مغفول مانده است و آن اینکه سینما یک مفهوم می باشد و این مفهوم تنها در برگیرنده تولید و پخش و نمایش یک فیلم نیست؛ بلکه سینما مانند هر پدیده دیگری، یک اکوسیستم دارد که بخشی از این اکوسیستم ممکن است مورد غفلت ما واقع شده باشد و اساسا به آن توجه نکنیم. یعنی اگر شما به یک فیلمساز بگویید سینما چه هست، او در پاسخ بگوید که سینما شامل تولید، پخش و نمایش برای مردم خواهد شد؛ در صورتی که از یک منظر کلی‌تر، جشنواره ها در یک اکوسیستم تعریف می شوند و تنها محلِ برگزاری مهمانی ها نیست؛ بلکه محلِ برقراری ارتباطات است. و حال آنکه وقتی جشنواره ای بین المللی باشد، امکان برقراری این ارتباط در جشنواره معنا پیدا می کند.
بنابراین می خواهم این را بگویم، کسانی که برای آنها سینما یک مسئله است و به فرهنگ ایران نیز توجه می کنند، نباید از این نکته غافل باشند که نمی‌توان به این مورد توجه نداشت و یا حتی جشنواره را حذف کرد. هر آن چیزی را که داخل یک اکوسیستم به مسیر طبیعی خود ادامه می دهد، اگر حذف بکنید، تبعات و لطمات آن به بخش های دیگر سرایت خواهد کرد؛ کما اینکه قبل‌تر نیز این اتفاق افتاده است و با حذف یک پدیده متوجه شدیم اتفاقات ناخوشایندی در آن حوزه روی داده است. این بخش را حتما باید به آن توجه داشته باشیم.
سینمایی نیوز: 5 خرداد ماه 1400 سی و هشتمین جشنواره‌ی جهانی فیلم فجر، در نخستین روز برگزاری، اعلامِ ثبت جهانی شد که افتخاری بزرگ برای کشورمان می باشد. این رخداد بزرگ و مبارک چه مراحلی را طی کرد؟
– محلی که جشنواره ها در آنجا ثبت می شوند و پیش‌تر درجه بندی نیز می شدند، فیاپف (فدراسیون بین المللی انجمن تهیه کنندگان فیلم) است که یکی از کارکردهای آن ثبت جشنواره های جهانی در طول چند دهه‌ی گذشته است؛ آن هم مقرارت خاص خود را دارد که چه جشنواره هایی در آن ثبت می‌شود و یا نخواهد شد، و اگر ثبت شوند وارد چه پدیده ای خواهند شد. سال ها بود که این زمزمه در اینجا می شد و سینمای ایران تمایل داشت که با این فدراسیون ارتباط برقرار کند. حدود 12 سال پیش، در سال 87 زمانی که بنده مدیر عامل خانه سینما شدم این اتفاق افتاد و خانه سینما به نمایندگی از سینمای ایران ثبت در فیاپف شد. در آن زمان من نماینده‌ی خانه سینما بودم و حدود یک تا دو سال بعد از آن، در رای گیری که صورت پذیرفت بنده رییس فیاپف در حوزه آسیا شدم. بنابراین از آن سال ارتباط سینمای ایران با فیاپف آغاز شد. منتها بحث جشنواره‌ی جهانی فیلم فجر به عنوان پدیده ای در طول این سال ها مورد بررسی قرار می گرفت و صحبت از ثبت آن بود، اما این امکان فراهم نمی شد. تا اینکه حدود 5 سال گذشته، بنده یک بحثی را در فیاپف مطرح کردم و نماینده فیاپف که مدیر بخش جشنواره های فیاپف بودند 3 سال پی در پی به کشورمان آمدند و جشنواره جهانی فیلم فجر را از نزدیک مشاهده کردند. ارزیابی را انجام دادند که یک چک‌لیست مهمی هم دارند و طبق آن بررسی و جشنواره جهانی فیلم فجر را تایید نمودند.
یک بحثی در خصوص زمان برگزاری جشنواره در فیاپف وجود داشت و آن اینکه جشنواره هایی که می خواهند در ماه آوریل و مِی ثبت شوند، این امکان برایشان نمی تواند به وجود بیاید. جشنواره پکن اساسا به همین دلیل ثبت فیاپف نشده است. این تغییر زمان در خصوص جشنواره جهانی فیلم فجر یک امر دوطرفه بود. جشنواره نیز به این مهم رسیده بود که زمان برگزاری دوره های پیشین از یک جهت‌هایی زمان مناسبی نباشد. این اتفاقات خوشبختانه افتاد و کار ثبت، به سرعت پیگیری شد و ما وارد 15 جشنواره الف دنیا شدیم که این مهم به طور حتم یک موفقیت عظیم برای کشور عزیزمان ایران و همچنین سینمای ایران می باشد. البته الزامات خاص خودش را نیز دارد.
سینمایی نیوز: علاوه بر خبر خوبی که در روز افتتاحیه جشنواره داشتید، آیا برای روز اختتامیه نیز خبر خوشایندی دارید؟
– نوع برگزاری اختتامیه‌مان خواهد بود که داریم شکل جدیدی را برای آن تجربه می کنیم و همچنان در مورد آن مشغول بحث می باشیم؛ که همان هم می تواند بحث‌برانگیز باشد. من در حال حاضر منتظر هستم که آراء داوران نیز مشخص شود تا متمرکزتر بر روی این شیوه‌ی برگزاری اختتامیه تصمیم بگیرم. هر کدام از داوران محترم نیز در گوشه ای از دنیا ساکن می باشند و همینک بر روی پلتفرم ها فیلم ها را تماشا و ارزیابی می کنند و می‌بایستی صبر کرد تا اینکه این حلقه کامل شود.
سینمایی نیوز: از داوری ها چه اطلاعی در دست دارید؟
– بنده به لحاظ ذهنی فیلم های سینمای خودمان را حال از هر کجای دنیا که انتخاب شدند می توانم با بخش های رقابتی جشنواره های دیگر دنیا که در این سال ها دیده ام مقایسه کنم. داوران نیز این را تایید نمودند و در چند سال گذشته این اتفاق افتاده بود که فیلم های بخش رقابتی ما انصافا آثار قابل توجهی بوده اند. شاید یک بخشی از آن به این برمی گردد که بعضی از جشنواره ها نوع نگاه خاص اجتماعی و سیاسی خودشان را در انتخاب فیلم ها دارند که آن ها را به یک سمت و سویی می برد. ما در جشنواره جهانی فیلم فجر سعی کردیم که این نگاه وجود نداشته باشد و فیلم هایی که عمدتا بر مدار اخلاقیات حرکت می کنند و به این طریق، نزدیکی بیشتری داشته باشند انتخاب شوند. فیلم های موجود در بخش رقابتی جشنواره ما حس بهتری را به نسبت جشنواره های دیگر القاء می نماید. این مهم همیشه برای داوران ما قابل توجه بوده است. دوستان به طور تقریبی هر روز جلسه ای آنلاین با داوران دارند و جمع بندی آثار تماشا شده را با یکدیگر به اشتراک می گذارند. مجموعا بازخوردی که دریافت شده است همه چیز را روی روال نشان می دهد و حتی حرکت های امسال ما بهتر از سال های گذشته بوده است.
چه بسا در آیین اختتامیه اعلام آراء داوران در لحظه و به شکل آنلاین اتفاق بیفتد که این نیز در نوع خود یک پدیده است. در حال حاضر در حال جمع بندی شیوه برگزاری اختتامیه جشنواره می باشیم.
سینمایی نیوز: بازخوردهای داخلی و خارجی را چگونه ارزیابی فرمودید؟
– بنده در مجموع، آراء مثبت و حس خوبی را دریافت کردم که این جشنواره برگزار بشود؛ در عین اینکه پروتکل های بهداشتی به دقیق‌ترین و به بهترین شکل اجرا شود. خودِ همین موجب می شود که ما مراقبت های ویژه ای داشته باشیم. اگر می خواستیم ظرفیت های سالن نمایش را بالا ببریم طبیعتا سینما دوستان نیز استقبال فراوانی به عمل می آوردند. این آن چیزی بود که می بایستی رعایت می شد که هم جشنواره جهانی فیلم فجر برگزار می گردید و هم سلامت مخاطبان حفظ می شد. بنابراین ما ظرفیت ها را نیز امسال کم کردیم که به مشکل بر نخوریم. مجموعا آن چیزی که دریافت نمودیم خوشایند و رضایت‌بخش بوده است.
سینمایی نیوز: در بازار فیلم که به صورت آنلاین برگزار می شود چه فضایی شکل گرفته است؟
– خبرهای بسیار خوبی از بازار فیلم، بخصوص امروز به دست بنده رسید. در همین 3 روز نخست جشنواره بیش از 700 قرار ملاقات تنظیم شده است. در فضای بازار، فیلم های ایرانی حضور دارند، به اضافه تعداد زیادی از مدیران فستیوال ها و خریداران که اینها می توانند قرارها و ملاقات‌های خودشان را تنظیم بکنند. آن رکورد، رکودی است که به ما می گوید ارتباطات چگونه دارد تنظیم می شود؛ که به نظر من، براساس چیزی که شنیده ام، آمار بسیار خوبی بوده است که قرار شد روابط عمومی هم این را اعلام بکنند که در ظرف 3 روز، این عدد، عددِ قابل توجهی است. و به نظر می آید در آنجا یک موفقیت بزرگ تر از آن چیزی که ما الان به شکل فیزیکی داریم می بینیم اتفاق می افتد.
سینمایی نیوز: در خصوص بخش “شاخه های زیتون” هم بفرمایید که تا چه اندازه در سینما و حوزه مقاومت و منطقه تاثیر گذار بوده است؟
– این بخش که اتفاقا ما روی آن اصرار داریم، به تحولات منطقه و مشخصا حوزه مقاومت اشاره می کند. به هر حال به جشنواره‌ی ما رنگ و بویی می دهد که این قابل توجه و ارزشمند است. سال ها پیش‌تر هنگامی که این بخش به وجود آمد، ابتدا جذب فیلم برای این بخش کمی سخت بود و تولیدات در این حوزه سخت پیدا می شد. اما الان تقریبا دارد جا می افتد و فکر می کنم که که یکی دو دوره هم ما این مداومت را داشته باشیم، فیلم‌سازان زیادی ممکن است در دنیا باشند که این بخش را خواهند شناخت و فیلم هایشان را ارسال خواهند کرد. بنابراین ممکن است هر سال با آمار بهتری مواجه شویم. آن چیزی که امسال هست یکی دو فیلم نسبتا معروف در آن بخش داریم و دو فیلم هم داریم که به تحولات منطقه اشاره می کند. باز به نظر من این هم مهم است که جشنواره‌ی جهانی فیلم فجر نشان می دهد که به تحولات منطقه دارد توجه می کند. این از آن بخش هایی است که خیلی به آن امیدوار هستم. امیدوارم که در طی چند سال آینده این بخش هم بتواند به صورت رقابتی برگزار شود.
سینمایی نیوز: تاثیر جهانی جشنواره جهانی فیلم فجر را بر سینماگران داخلی و خارجی چطور ارزیابی می فرمایید؟
– دارالفنون را متاسفانه امسال به خاطر شرایط کرونا نتوانستیم یه صورت فیزیکی برگزار کنیم. کارگاه های آموزشی را البته داریم. دقیقا این نکته است که اگر فضای دارالفنون را بتوانیم به شکل فیزیکی ادامه دهیم، آن وقت جشنواره به یک شکلی مأمن و پناهگاه جوانان نوجوی سینمای نه تنها ایران، بلکه منطقه باشد که به نوعی آمال و آرزوهای خود را پی بگیرند. و البته در بخش های دیگر جشنواره هم این اتفاق بسیار افتاده است که تعدادی از فیلم‌سازان ما راه ارتباطی خود را با خارج از کشور اینجا پیدا می کنند. درست است که بسیاری از فیلم سازان و شرکت های فیلم سازی ما خودشان این ارتباط را پیدا می کنند اما همه‌ی سینما این نیست و بخشی از سینماگران ما از این محل استفاده می کنند و هر سال تقریبا این اتفاق می افتد. تعدادی از فستیوال ها و خریداران، فیلم هایشان را از جشنواره‌ی جهانی فیلم فجر انتخاب می کنند؛ چون می دانند که در یک محل مشخص با فیلم‌های سینماگران ایرانی مواجه می شوند و فیلم‌هایشان را می بینند. بنابراین این کارکرد همچنان برای جشنواره‌ی کشور ما وجود دارد… این یک امکانی است که بخصوص فیلم‌سازان نسل جدید می توانند به آن توجه داشته باشند و استفاده کنند. این را فراموش نکنیم که برای بسیاری از فستیوال ها و خریداران خارجی، نقطه تمرکز اینجاست؛ جشنواره‌ی جهانی فیلم فجر.
سینمایی نیوز: ضمن تشکر از پاسخ‌گویی شما به پرسش ها، این را نه به تعارف بلکه به واقع عرض می‌کنم که ممنونیم در مقام دبیر، با این حجم سنگین از کار، وقت ارزشمندتان را به ما اختصاص دادید. امید که آینده جشنواره جهانی فیلم فجر، بیش از پیش روشن باشد.
– تقاضا می کنم. بنده نیز برای رسانه‌ی مطبوع شما آرزوی توفیقات روزافزون دارم.
گفتنی است سی و هشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر، پنجم تا دوازدهم خردادماه در تهران به دبیری محمد مهدی عسگرپور برگزار می شود.
| گفت‌وگو از: تورج اردشیری‌نیا
| عکس از: الهام سادات روئین تن
