سینمای ایران در فصل پاییز امسال به‌نوعی غافلگیر شد و شرایط اجتماعی این امکان را رقم نزد تا سینما طبق حیات طبیعی خود به قله‌های بالاتری از میزان مخاطب و فروش برسد. وضعیت برای پاییز امسال به‌اندازه‌ای نامطلوب شده بود که حتی برخی تخمین می‌زدند این وضعیت برای ماه‌های پایانی سال نیز تکرار خواهد شد و وضع سینما بدتر از شرایط پاییز خواهد شد.

اما شاید ناامیدان این موضوع را فراموش کرده بودند که تیم سینمایی جدید یک‌بار سابقه احیای وضعیت سینما را در کارنامه دارد. زمانی که محمد خزاعی به‌عنوان رئیس سازمان سینمایی روی کار آمد یکی از چالش‌های مهمی که با آن مواجه بود بازگرداندان سینماها به شرایط پیش از کرونا بود. در آن زمان بسیاری از سینماها ترجیح می‌دادند فعالیتی نداشته باشند و صاحبان آثار نیز از نمایش فیلم خود امتناع می‌ورزیدند. در روزگاری که نه صاحبان آثار تمایلی به اکران داشتند و نه سینماها چندان امیدوار به بقا بودند سینمای ایران یک فصل پاییز بسیار خوب را پشت سر گذراند.

طبق آمارهای رسمی سینمای ایران در پاییز سال گذشته، 3 میلیون و 300 هزار مخاطب داشت و توانست حدود 72 میلیارد تومان بفروشد. حال آنکه تعداد مخاطبان سینما در تابستان همان سال و با وجود اکران چند فیلم جدید تنها 716 هزار نفر بود و گیشه نیز فروشی کمتر از 16 میلیارد تومان داشت.

جهشی که سینمای ایران در فصل پاییز سال گذشته آغاز کرده بود، در فصل زمستان نیز با همان میزان فروش تداوم یافت و برای بهار و تابستان امسال نیز تکرار شد. برای تابستان امسال حتی یک رکورد خوب نیز به جا گذاشته شد و طی آن تلاقی ماه‌های محرم و صفر با مرداد و شهریور، نه‌تنها وضع سینماها را دچار رکود نکرد بلکه آماری را محقق ساخت که در دو ماه پایانی تابستان سالیان گذشته که با محرم و صفر در تداخل نبود نیز دیده نشد.

سینمای ایران با این پیشینه نسبتا خوب یک‌ساله قدم در پاییز 1401 گذاشت؛ فصلی که برنامه‌ریزی‌ها حکایت از اکران چند فیلم جدید و درنتیجه افزایش تعداد مخاطب و میزان فروش داشتند اما متاسفانه ناآرامی‌های اجتماعی همچنان‌که اقتصاد بسیاری از مشاغل را دستخوش تبعات خود قرار داد، برای سینمای نسخه ویژه‌ای پیچید تا اوضاع هنر هفتم در ایران با دوران کرونا مقایسه شود.

سینمایی که روی پای خود ایستاد

ناآرامی‌های اجتماعی شرایط عجیبی را برای سینمای ایران تعریف کرد. یکی از تبعات این شرایط محدودیت ساعت فعالیت بسیاری از مال‌های تجاری بود و این یعنی آنکه بسیاری از پردیس‌های سینمایی، میزان ساعت فعالیت خود را بالاجبار کاهش دادند. در این شرایط، تبلیغات سوئی هم علیه سینما و هنرمندان به راه افتاد و زمینه را به سمتی برد که صاحبان آثار، تمایلی برای نمایش فیلم خود نداشتند.

در این شرایط سازمان سینمایی که شاید تصور نمی‌کرد تبعات این ناآرامی‌ها تا این اندازه دامن سینما را بگیرد کنترل اوضاع را در دست گرفت و رایزنی‌های گسترده‌ای را با صاحبان فیلم‌های پرمخاطب به انجام رساند. این رایزنی‌ها که با ارائه مشوق‌هایی همراه بود سبب شد تا سینمای ایران ورود خوبی را به فصل زمستان داشته باشد.

3 فیلم پرمخاطب «بخارست»، «ملاقات خصوصی» و «چپ، راست» در میان ناامیدی بسیاری به روی پرده رفت و توانست مخاطبان بسیاری را به سالن‌های تاریک بکشاند.

اهمیت نمایش این 3 فیلم که در ادامه با فیلم‌هایی چون «تورنادو »2 و «پالتو شتری» ادامه یافت در این بود که اولا تابوی عدم‌اکران فیلم جدید طی سال جاری شکسته شد و بسیاری از دفاتر پخش و تهیه‌کنندگان متوجه شدند که محوریت تحریم سینمای ایران، اساسا شدنی نیست و این مهم سبب ترغیب آنان به نمایش آثارشان شده است. ثانیا از موج‌سواری بدخواهان نیز جلوگیری به عمل آورد. در پاییز پراتفاق امسال این شائبه قوت گرفت که مردم به‌اندازه‌ای داغدار و عزادار هستند که حتی درصورت اکران فیلم جدید نیز استقبالی از سینماها به عمل نمی‌آورند. اما استقبال خوبی که از آثار روی پرده شکل گرفت، این پروژه خرابکارانه علیه سینمای ایران را نیز از بین برد تا مدیریت سینما، به‌خوبی بتواند رکودی که قرار بود در سینما سایه افکند را خنثی کرده و آن را به رونقی نسبی تبدیل کند.

یک قدم تا 12 میلیون مخاطب

سینمای ایران از ابتدای پاییز تا پایان روز گذشته، یعنی در 127 روز (بدون احتساب تعطیلات رسمی ناشی از شهادت و ناآرامی‌ها که سینماها تعطیل بودند)، با جذب حدود 3 میلیون و 500 هزار مخاطب، به فروشی معادل 97 میلیارد و 500 میلیون تومان دست یافته است. ازا ین میزان حدود یک میلیون و 300 هزار مخاطب آن، متعلق به 37 روز زمستان است که نشان می‌دهد اکران فیلم‌های جدید تا چه اندازه توانسته به افزایش میزان مخاطبان سینما بینجامد.

البته که در طول این مدت، رکوردهای خوبی نیز به جا گذاشته شد. ازجمله آنکه برای نخستین‌بار در طول 130 روز اخیر تعداد مخاطبان روزانه به 81 هزار نفر رسید که اگرچه هنوز تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله دارد اما رشد خوبی را در ضریب اشغال سینما و گیشه فروش روزانه نشان می‌دهد.

اهمیت این استقبال زمانی بیشتر می‌شود که دریابیم در دوران ناآرامی تعداد مخاطبان سینما به‌صورت میانگین، بین 7 تا 12 هزار نفر در نوسان بود و حالا شرایطی رقم خورده که در خلوت‌ترین روز سینمایی کشور، این تعداد هیچ‌گاه از 26 هزار مخاطب، پایین‌تر نمی‌آید.

مجموعه این آمارها سبب شده تا سینما از ابتدای سال تا امروز، به حدود 12 میلیون مخاطب رسیده و گیشه سینمایی نیز به 360 میلیارد تومان نزدیک‌تر شود. این آمار امیدواری‌ها راجع‌به گیشه 500 میلیاردی امسال را زنده کرده است. سینمایی که اگر با ناآرامی‌های اجتماعی تلاقی پیدا نمی‌کرد در سودای گیشه 800 میلیارد تومانی بود حالا اگر بتواند تا پایان سال به 500 میلیارد تومان برسد، کار مهم و بزرگی را به انجام رسانده است.

البته که این مسیر با نمایش فیلم‌های جدید تا انتهای امسال و درانداختن طرح‌هایی چون نیم‌بها کردن بلیت سینماها برای 10 روز جشنواره فجر (برای فیلم‌های اکران معمول سینماها) روند رو به رشد بیشتری پیدا خواهد کرد.

جشنواره‌ای پررونق در انتظار است

با آنکه جریان‌های خاص نهایت تلاش خود را به عمل آورد تا جشنواره امسال را به تعطیلی کشانده یا با تحریم جمعیت حداکثری از هنرمندان، بزرگ‌ترین رویداد سینمایی کشور را از حیز انتفاع ساقط کند اما روند استقبال به ترتیبی بود که این فرصت را از آن جریان‌ها گرفت.

همچنین سیاستگذاری‌ها و نقطه‌گذاری‌های مدیریت جدید، شرایط را به نحوی پیش برد که برای امسال، 2 فیلم بیشتر از سالیان گذشته در بخش سودای سیمرغ معرفی شد که تاثیر روانی بالایی در میان دوستداران جشنواره و مخالفان آن بر جای گذاشت.

البته که تحریم جشنواره فجر بحث جدیدی نیست که متعلق به امسال باشد. در سالیان گذشته نیز جریان‌های بسیاری تلاش داشتند تا بنا به اتفاقات روز جشنواره را از رونق بیندازند اما نه آنها و نه کرونا نتوانست قطار پرشتاب جشنواره فجر را از حرکت باز نگه دارد. به نحوی که این رویداد در تمامی دوره‌های خود با اقبال بالایی از سوی مخاطبان (مردم)، هنرمندان، اهالی رسانه و منتقدان مواجه بوده است.

اسامی فیلم‌های بخش مسابقه، این نوید را می‌دهد که فیلم‌های خوبی در گونه‌های متنوع حضور دارند. بنابراین کاملا طبیعی است که باید منتظر یک استقبال خوب از جانب همه طرف‌های علاقه‌مند به این رویداد باشیم. این اقبال، به‌شکلی تصادفی پیش نیامده و حاصل ‌ماه‌ها ممارست مدیریت سینمایی است تا در یک سال سخت، اجازه ندهند تا از میزان محبوبیت و استقبال جشنواره کاسته شود.

این نشانه‌گذاری در شرایطی برای جشنواره فجر، با اقبال مواجه خواهد شد که سینمای ایران با یک روحیه بالا، قدم در گود اکران سال 1402 خواهد گذاشت تا در سالی که قرار است سالن‌های سینمایی بیشتری به ناوگان سینمایی کشور افزوده شود، اتفاق‌های ‌خوبی در داخل سالن و گیشه سینما به وقوع بپیوندد.