سینمایی نیوز- فیلم بلند مستند “برای پس از مرگم” در بخش مسابقه ملی و شهید آوینی شانزدهمین جشنواره بین المللی فیلم مستند ایران «سینما حقیقت» حضور دارد.

به گزارش خبرنگار سینمایی نیوز، “عبدالرضا نعمت الهی” کارگردان فیلم مستند “برای پس از مرگم” در مورد علت نامگذاری این فیلم بیان داشت: فیلم بر روی جلسه ای 5ساعته در سال ۶۱ که یک محاکمه ی محترمانه هست متمرکز شده است و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به دلیل حجم شایعات پیرامون آقای صفایی، سولات متعددی از ایشان در تمامی حوزه ها از جمله شکل درآمد، ارتباطات، عقاید سیاسی و جنس مخاطبین، مطرح و برگزار می نمایند. در این فیلم بر آن بودیم که این شایعات و سوالات را بررسی نماییم.
او در همین ارتباط اضافه کرد: خود آقای “صفایی” جزوه ای با نام “پس از مرگم” دارند که در آنجا به توضیحِ این کارسازی ها علیه خود می پردازند. بنا نبود که این جزوه در زمان حیات منتشر شود و نشد. بعد از وفات شان در دسترس قرار گرفت. اما اتفاقی که در آن جزوه می افتد، باز نمودن گره هایی پیرامون شخصیت ایشان است. در واقع عنوان فیلم، نامی است که آقای صفایی بر روی آن جزوه گذاشته است و فیلم هم همین راهِ پاسخ به آن پرسش ها و شایعات را طی می کند.
او یادآور شد: آقای صفایی آدم مشهوری است اگرچه به اندازه بزرگی خویش قدر ندیده اند. نزد طیفی از جوانان با کتاب های پرفروش، و صوت و لحن اثر گذارشان شناخته شده اند. اولین مواجهه ی بنده با ایشان حدود ۱۲ سال پیش از طریق فایل صوتی بود که نوع نگاه و گرمای صدای ایشان مرا به خود جذب نمود. کنجکاو هم بودم که بدانم چرا اسمی از ایشان نیست.
مراحل کار و روند تولید: بهمن ماه ۹۸ که فیلم حاج مهدی عراقی را در جشنواره فجر نمایش دادیم، تصمیم گرفتم به سراغ ساخت مستندی از شخصیت آقای صفایی بروم. فروردین ۹۹ با تیم کوچکی که داشتیم جلسات همفکری و قرار ها را گذاشتیم و شروع به تولید کردیم. دسته بندی آدم ها و تولید از شهریور ۹۹ شروع شد و چون تصویربرداری پشت سر هم نبود و اصرار داشتیم در دفتر کار ایشان و منزل شان فیلم بگیریم، چند ماه به طول انجامید. پس تولید حدود ۹ ماه زمان برد.
او تصریح ساخت: شباهت هایی بین آقای عراقی و آقای صفایی بوده است. هر دوی ایشان در یک سن از دنیا رفتند. همچنین طیف متنوعی از آدم ها از روحانی تا کارگردان سینما تا شخصی آس و پاس را که در حالت عادی نمی توانید دور یک میز ببینید، در محفل و زیر سایه این بزرگواران جمع می شوند.
او خاطرنشان ساخت: یک ساده گیری و راحت بودن و بزرگی در هر دوی این شخصیت ها هست و باعث می شود که آدم ها راحت به نزد ایشان بیایند. آقای صفایی با اینکه واعظ بودند اما روبروی شما که نه بلکه کنار شما می نشستند و افراد معذب نمی شدند و همین باعث گستره ی حضور آدم ها می شد. بی نیازی نیز در هر دوی این بزرگواران هست. هر دوی این شخصیت ها با اینکه اطراف شان شلوغ است اما تنها هستند. خلوتی دارند که با وجود اثرگذاری شان در نهضت اما خیلی اسمی از ایشان نیست.

این فیلمساز جوان درباره موضوع این فیلم گفت: فیلم راجع به آقای صفایی است. ما مسیر سیر زندگی شخص را به تصویر نکشیدیم بلکه روی تناقضات و ابهامات و آن جلسه و سن ۳۰ سالگی تمرکز کردیم. خواستیم سوال ایجاد و مخاطب را برای پی جویی این شخصیت ترغیب کنیم.
او در مورد علت پرداختن به این سوژه گفت: شخصیت اثرگذار و نگاه تازه ای دارند و نسخه ای است که دوای بسیاری از درد هاست.
وی در مورد اینکه آیا این اثر می تواند تبدیل به یک فیلم مرجع شود گفت: جنس پژوهش و کار ما، خاطرات شفاهی بود. مصاحبه ۳۰ نفر در این فیلم هست که از جهت استناد می تواند مرجعیت داشته باشد.
وی در مورد جای خالی چنین فیلم هایی گفت: جای خالی فیلمی راجع به آقای صفایی بعد از حدود ۲۵ سال از رحلت شان که اثر تصویری از ایشان نداشتیم خالی بود. خودِ اهمیت ثبت خاطرات شفاهی در خصوص آثار و افرادِ حساسیت برانگیز لازم است چون مبنای قضاوت های بعدی قرار می گیرد. خودِ این آدم ها نیز در دهه های بعدی حیات ندارند.
وی در مورد ویژگی های ساختاری و محتوایی این اثر که می تواند توسط هیئت داوران دیده شود گفت: به تماشاگر می توانم پیشنهاد داشته باشم و معرفی کنم که علی رغم پژوهش مفصل مان و اتفاقی که در مرحله تدوین افتاد و مسیری که در تدوین دنبال کردیم و با گزیده کاری و اختصار به زمان ۶۵ دقیقه رسیدیم، طرح ادعا و زیاده گویی نکردیم و به مخاطب اطمینان داشتیم که فهم تیزی دارد و نیاز به تفضیل ندارد.
وی در مورد چالش های زمان ساخت این فیلم گفت: مهم ترین چالش برای آثار مستند گفت و گو محور با این حجم از کار، پیدا کردن افراد و متقاعد ساختن ایشان و همینطور شکل گفت و گو گرفتن است. در این فیلم، برای تک تک این افراد یک پروژه جداگانه ای تعریف شد و باید این پروژه را برای ایشان تعریف می کردیم. پیگیری و هماهنگی با برخی افراد که حساسیت هایی داشتند گاه تا ۹ ماه زمان برد. پیدا کردن سرمایه گذار هم چالش بعدی بود. در دستیابی به آرشیو که برخی نزد اشخاص و بعضی نیز در شبکه ۲ بود مشکلی نداشتیم.
وی در مورد کمبودهای سینمای کوتاه خاطر نشان ساخت: ما از شتاب در تولید دوری کردیم و با صبوری و بی عجله کار را به سرانجام رساندیم. در مرحله پژوهش و همچنین برای از سر گیری فیلم بعدی، راحت گیری و سهل انگاری در ساخت کارهای تاریخی هست. در صورتی که آثار مستند تاریخی بعد ها مرجع خواهند شد و دقت بیشتری می طلبند. در این میان، کار خوب پس به چشم می آید.

این فیلمساز درباره جایگاه پژوهش در جامعه و مدیریت کلان کشور، همچنین تغییر نگاه مسئولین به سینمای مستند با نگاه روزآمد و مخاطب محور بیان داشت: باید از اکوسیستم سینمای مستند شروع کرد. مسئولان نیز بخشی از جامعه اند. اینطور نیست که خط کشی کنید و بگویید مسئولین فیلم نمی بینند، نه، باید گفت مردم فیلم نمی بینند. اگر تماشای مستند مقداری فضای عمومی پیدا کند، سرریز و اشباع آن به طور خود به خود به مسئولین می رسد. نمی شود مسئولین را یک جا جمع کرد تا به تماشای فیلم های مستند بنشینند. پروسه ی پخش و اکران باید تقویت شود. الان با وجود شبکه مستند و پلت فرم ها، تماشای آثار مستند فراگیر تر شده و مخاطب آن تنها خواص نیستند. متنوع کردن سرمایه گذار و خارج کردن آن از مراکزی که ماموریت مستقیم دارند، خیلی کمک می کند که سرمایه گذاران سینمای مستند افزایش یابند و صدای سینمای مستند را بشنوند.
این کارگردان در اشاره به اهمیت ارتباط فیلم سازان جوان با سینمای بین الملل گفت: این را سوژه تعیین می کند. رویکرد فیلم ما و خطی که دنبال می کند، آن قدر به بافت سیاسی ما ارجاع دارد که مخاطب آن تنها داخلی است. یک سوژه ای هم هست که می تواند جنبه های بین المللی داشته باشد. شهید حاج قاسم سلیمانی در دوره ای تصمیم می گیرد که آثار آقای صفایی را به زبان های عربی ترجمه کند. نگاه ایشان را می خواستند ترویج کنند. مخاطب هدف فیلم ما طیف جوانان و کسانی که به دنبال تکیه گاه هستند و آن را میان چهره های سنتی پیدا نکنند و فاصله با آقای صفایی حس نمی کنند، می باشند.
وی در مورد برگزاری جشنواره بین المللی سینما حقیقت و تاثیر آن بر فیلمسازان جوان گفت: کسی که فیلم می سازد بهترین اتفاق برای او دیده شدن اثرش می باشد و سینما حقیقت این امکان خوب را فراهم می کند. فضای امسال عمومی تر شده است که قابل درک هست. اینکه طیفی از مستندسازان با سلایق مختلف کنار هم قرار بگیرند، در هیچ کجای جز فضای تعاملی سینما حقیقت نمی توانید پیدا کنید.
وی در مورد پخش آنلاین فیلم ها در جشنواره گفت: برای کسانی که دسترسی ندارند خوب هست اما فکر می کنم اگر پس از پایان جشنواره اتفاق بیفتد و همزمان با اکران سالن نباشد بهتر است چون مخاطب را از اکران فیزیکی می گیرد. در اکران آنلاین بعضی چیز ها از جمله حضور اثرگذار افراد و همچنین دقت در تماشای آثار کم می شود.
“نعمت اللهی” در بخش پایانی صحبت های خود درباره احتمال خارج شدن بخش شهید آوینی از جشنواره سینما حقیقت گفت: باید حذف شود و رقابت واقعی تر شود. این فوری ترین اتفاقی است که می تواند بیفتد. البته جایزه خاصی همچون “سردار سلیمانی” می تواند در نظر گرفته شود. این جدا کردن به خود فیلم های آوینی ضربه می زند؛ باید آن قدر قوی شوند که به سطح آثار ملی برسند.

شانزدهمین جشنواره بین المللی فیلم مستند ایران «سینما حقیقت»؛ ۲۰ تا ۲۵ آذر ماه ۱۴۰۱ به دبیری محمد حمیدی مقدم در پردیس ملت در حال برگزاری است.

| گزارش و گفت و گو از: تورج اردشیری نیا

| عکس از: الهام سادات روئین تن