به گزارش سینمایی نیوز و به نقل از خبرنگار فرهنگی ایرنا، محمدمهدی اسماعیلی شهریور سال ۱۴۰۰ با کسب رای اعتماد از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عنوان پانزدهمین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی راهی ساختمان بهارستان شد و سکانداری این وزارتخانه را در دولت سیزدهم برعهده گرفت، سال ۱۴۰۰ وضعیت فرهنگ و هنر کشور به خصوص موسیقی بخاطر شیوع دوساله کرونا، شرایط باثباتی نبود و در این شرایط برنامه‌ها و کنسرت‌های موسیقی متوقف شده بود، هر چند که برخی از هنرمندان کنسرت‌های آنلاین را به صورت رایگان برگزار کردند اما این برنامه جای کنسرت‌های حضوری را نمی‌گرفت.

با انجام واکسیناسیون در کشور، شرایط بهبود پیدا کرد و جریان فرهنگی و هنری نیز به خوبی مدیریت شد و پس از حدود دو سال از آغاز همه‌گیری کرونا، یکم دی ماه سال ۱۴۰۰ نخستین کنسرت حضوری با نام «رکوییم موتزارت» به رهبری بردیا کیارس با گرامیداشت درگذشتگان هنر ایران در دوران کرونا با حضور جمعی از هنرمندان و مسئولان در تالار وحدت برگزار شد و پس از آن کنسرت‌های گروه‌های متعدد موسیقی در گونه‌های مختلف؛ ایرانی، کلاسیک و پاپ در سالن‌ها و مراکز فرهنگی هنری کشور تداوم پیدا کرد.

صدور مجوز برای حدود ۵ هزار کنسرت و آلبوم موسیقی

در همان ۱۵ روز نخست استقرار دولت سیزدهم، دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز ۱۴۲ تک‌آهنگ و ۱۵ آلبوم را صادر کرد. در ۱۵ روز نخست شهریور ۱۴۰۰، ۱۶۶ تک‌آهنگ و ۱۴ آلبوم مجوز گرفتند. در مهرماه، ۳۲۶ تک‌آهنگ و ۳۷ آلبوم و در آبان ماه، ۵۴۰ تک‌آهنگ و ۲۸ آلبوم مجوز دریافت کردند. همچنین در آذرماه، ۵۳۸ تک‌آهنگ و ۳۵ آلبوم از این دفتر مجوز گرفتند. در ماه‌های دی‌ و بهمن همان سال هم، مجوز ۹۶۳ تک‌آهنگ و ۶۹ آلبوم صادر شد، این آمارها در ماه‌های آینده نیز افزایش پیدا کرد که آمارها و مجوزهای صادره در سایت این دفتر قابل مشاهده است.

۲هزار و ۶۸ کنسرت موسیقی ۶ ماه اول سال ۱۴۰۱ در کشور برگزار شد که استان اصفهان با ۲۱۸ اجرا پیشتاز بوده است. براساس آماری، مجوزهای صادر شده در سال ۱۴۰۱ بدین شرح بوده است؛ تعداد اجراهای تهران برای سالن بیش از یکهزار و ۲۰۰نفر، ۶۰۶ اجرا و در کل کشور ۳هزار و ۹۱۳ و در سه ماهه اول سال ۱۴۰۲، تعداد اجراهای صحنه‌ای موسیقی ۲۹۲ اجرا بوده است؛ همچنین صدور مجور برای آلبوم‌های موسیقی از ابتدای سال ۱۴۰۱ تا پایان بهار ۱۴۰۲؛ ۱۷۰ آلبوم بوده است و در یک نگاه اجمالی می‌توان گفت که در این مدت بیش از ۴هزار و ۳۷۵ مجوز فقط برای کنسرت و آلبوم موسیقی صادر شده است؛ هر چند در این مدت انتقادهایی مطرح شده بود که تنها کنسرت‌های پاپ، مجوز دریافت کردند اما آمارها در ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که سایر گونه‌های موسیقی؛ سنتی، اقوام و تلفیقی نیز اجراهایی را داشتند؛ هر چند این آمار در تولید آلبوم موسیقی قابل توجه است.

همچنین امسال به دلیل همزمانی عید نوروز با ماه رمضان، کنسرت‌های موسیقی تا نیمه ماه مبارک رمضان و میلاد با سعادت امام حسن مجتبی (ع) (بعد از ساعات افطار) در تهران و شهرستان‌ها ادامه داشت که این موضوع در افزایش آمار برگزاری کنسرت نیز تاثیرگذار بوده است. هر چند که برگزاری کنسرت‌های موسیقی از شهریورماه ۱۴۰۱ تا اوایل بهمن ماه با توجه به اغتشاشات و ناآرامی‌های ایجاد شده در کشور متوقف شده بود و مشکلات اقتصادی را برای هنرمندان این حوزه ایجاد کرده بود اما با تمهیدات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کنسرت‌ها از ششم بهمن سال ۱۴۰۱ از سرگرفته شد و یکهزار و ۱۲۸ سانس کنسرت طی ۱۷۳ روز اخیر (تا تیرماه سال ۱۴۰۲) آمار قابل توجهی است.

نظام‌مند کردن ضوابط حاکم بر اجرای کنسرت‌ها از برنامه‌های اعلام شده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود که این برنامه نیز محقق شد؛ محمود سالاری معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان وضعیت موسیقی، راهکارهایی را بر ساماندهی آن بیان کرد؛ هر چند در این مدت ناهماهنگی‌هایی نیز برای صدور مجوز ایجاد شده بود یا بعضی از کنسرت‌های موسیقی پاپ در بعضی از استان‌های کشور لغو شد که سالاری نیز درباره آن بیان کرد که مجوزهای کنسرت در استان‌ها تا شورای تامین تایید نکند صادر نمی‌کنیم اما بعد از صدور مجوز همه باید پای آن بایستیم.

برگزاری جشنواره ۳۸ موسیقی فجر با حضور بیش از ۲ هزار هنرمند

شرایط فرهنگی و هنری در کشور پس از اغتشاشات اخیر (از شهریورماه ۱۴۰۱ به بعد) نامناسب شده بود و برخی ضدانقلاب، معاند و نوعا خارج نشین قصد داشتند تا به هنرمندان کشور هجمه و حمله کنند و آنان را از ادامه فعالیت و شرکت در جشنواره‌ها بازدارند تا به نوعی فرهنگ و هنر در کشور تعطیل شود اما در این شرایط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برحسب وظیفه خود، تلاش کرد تا با آرام‌سازی شرایط زمینه فعالیت هنرمندان و رونق فضای هنری به خصوص در حوزه موسیقی را فراهم کند که یکی از این عرصه‌ها نیز سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر بودکه با اقبال قابل توجهی برگزار شد.

سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر ۲۸ بهمن‌ تا سوم اسفند ۱۴۰۱ به دبیری بهزاد عبدی با حضور ۲هزار و ۱۲۶ هنرمند در بخش‌های استان‌ها، پژوهش، رقابتی، جایزه باربَد، غیررقابتی (ارکسترال، کلاسیک، ردیف دستگاهی، نواحی، هنرستان‌های موسیقی، پاپ)، جشنواره جشنواره‌ها، جایزه ترانه، جایزه موسیقی و رسانه، سرود و بین‌الملل برگزار شد که در این دوره حضور هنرمندان جوان امیدوارکننده بود.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین از برنامه‌ریزی برای ساخت خانه جشنواره‌های موسیقی در تهران خبر داده و بیان کرده است که وزارت فرهنگ درصدد است در آینده‌ای نزدیک عملیات اجرایی این پروژه فرهنگی و هنری که مجموعه‌ای معظم با توجه به هنر و معماری انقلاب اسلامی خواهد بود را آغاز کند.

توجه و هویت‌بخشی به سرود

دفتر سرود اداره کل موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تیرماه ۱۴۰۱ با مدیریت حامد جلیلی با هدف ساماندهی، توانمندسازی، استعدادیابی، هویت بخشی و حمایت از گروه‌های عرصه سرود کل کشور راه‌اندازی شد. آیین اختتامیه نخستین جشنواره ملی و بین‌المللی سرود فجر تیرماه و رویداد سرود «روایت سرباز» و دومین جایزه هنری بنیاد رودکی نیز دی ماه همان سال به مناسبت سومین سالگرد شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی با مشارکت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.

همچنین در سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر، بخش «سرود» با هدف توسعه و ارتقای این هنر، برای نخستین بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی به صورت رسمی وارد بخش مسابقه جشنواره شد، در این بخش با گرامیداشت یاد مرحوم اسفندیار قره‌باغی ملقب به نغمه‌خوان انقلاب، ۱۰ گروه سرود آثاری را اجرا کردند، در این بخش هر شب از یکی از فعالان عرصه سرود؛ شهروز حقی، هادی آرزم، حمید شاهنگیان، قاسم صرافان و محمد گلریز تجلیل شد.

برگزاری شانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی در ۵ منطقه کشور

پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران نیز سال گذشته از کرمان به گلستان نقل مکان کرد و شانزدهمین دوره این رویداد همان طور که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وعده داده بود، به صورت جشنواره‌ای در نقاط مختلف کشور برگزار شد؛ جشنواره‌ شانزدهم موسیقی نواحی ایران امسال با هدف تعالی و بهینه‌تر شدن و بهره‌مندی از ظرفیت سایر استان‌ها و فراگیری آن، در دو بخش «نشست‌های پژوهشی» و «اجراهای صحنه‌ای» به دبیری محمدعلی مرآتی و در یک گستره ملی به‌ همت دفتر موسیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، توسط انجمن موسیقی ایران و با همکاری ادارات کل فرهنگ و ارشاد استان‌های سراسر کشور به‌ صورت غیررقابتی، طی روزهای ششم تا ۲۳ تیر ماه به میزبانی پنج استان گلستان (۶ تا هشتم تیر)، چهارمحال و بختیاری (۱۰ تا ۱۲ تیر)، آذربایجان شرقی(۱۴ تا ۱۶ تیر)، کرمانشاه(۱۷ تا ۱۹ تیر) و کرمان (۲۱ تا ۲۳ تیر) برگزار شد.

ثبت موسیقی نواحی ایران در میراث زنده ناملموس

آذرماه سال ۱۴۰۰ چهار جشن‌ ایرانی «چله‌نشینی و شب یلدا»، «چهارشنبه‌سوری»، «مهرگان» و «سده»، به همراه «موسیقی نواحی ایران» به عنوان میراث زنده ناملموس جاده ابریشم ثبت شدند. همچنین اواخر بهمن ماه ۱۴۰۰، سه پرونده؛ مقام حقانی (موسیقی شرق مازندران)، مقام کتولی (موسیقی شرق مازندران و گلستان) و رقص ‌کرمانجی چولیستک (رقص محلی خراسان رضوی و خراسان شمالی) در حوزه موسیقی نواحی ایران، در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس کشور ثبت شد.

همچنین در این دوره، ایران صاحب آرشیو ملی هنر شد؛ این مجموعه شامل آرشیوی از آثار در حوزه هفت هنر کشور است. به طور مثال ۶۰ هزار فایل موسیقی در این آرشیو فهرست و ذخیره شده‌ که اطلاعات کامل به وجودآورندگان این آثار است.

۳۱۳ برگزیده در شانزدهمین جشنواره ملی موسیقی جوان

دوره‌های پانزدهم و شانزدهم‌ جشنواره ملی موسیقی جوان نیز در دو سال اخیر بدون توقف برگزار شد؛ تعداد آثار ارسال شده به دبیرخانه جشنواره پانزهم از تمام ادوار پیشین بیشتر بود و به حدود ۲هزار و ۵۰۰ اثر در حوزه‌های مختلف رسید. در این جشنواره بیش از یکصد شاخه مختلف ساز و آواز با احتساب موسیقی ردیف دستگاهی، موسیقی اقوام و نواحی و کلاسیک حضور داشت.

همچنین در شانزدهمین دوره این جشنواره، یکهزار و ۷۹۲ نفر متقاضی حضور در این رویداد شدند که از این میان ۶۵۲ نفر خانم و یکهزار و ۱۴۰ نفر آقا بودند و در نهایت با داوری آثار، ۳۱۳ نفر برگزیده شدند.

اعطای نشان درجه یک هنری به هنرمندان موسیقی

تکریم هنرمندان پیشکسوت به خصوص هنرمندان موسیقی در دولت سیزدهم نیز مورد توجه قرار گرفت؛ چهار هنرمند؛ علیرضا افتخاری، علی جهاندار (خواننده)، محمدجلیل عندلیبی و محمدسعید شریفیان (آهنگساز) در نخستین روزهای آغاز به کار دولت نشان درجه یک هنری گرفتند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در جریان سفرهای استانی خود، تکریم هنرمندان پیشکسوت موسیقی را نیز فراموش کرد؛ اسماعیلی ۲۶ مردادماه ۱۴۰۱ در سفر به استان اصفهان و شهرستان شهرضا، ضمن دیدار با حسینعلی شبانپور هنرمند خودآموخته ۸۶ ساله و پدر شهید محمودرضا شعبانپور، دستور اهدای درجه یک هنری به این هنرمند پیشکسوت عرصه شعر و موسیقی و آواز را داد و مقرر شد که وی در فهرست طرح مستمری تکریم هنرمندان صندوق اعتباری هنر قرار گیرد.

همچنین در جریان سفر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به استان آذربایجان غربی و دیدار وی با خضر قادری گرماوی هنرمند ۱۰۷ ساله موسیقی اقوام کشورمان در روستای باغی از توابع سردشت، دستور تسریع ویژه برای اعطای مدرک درجه یک هنری این هنرمند پیشکسوت از سوی شورای ارزشیابی هنرمندان، نویسندگان و شاعران کشور صادر شد. گرماوی در چهار حوزه هنر کردی بیت خوانی، حیران، لاوک و شمشال زنی خبره است.

نشان درجه یک هنری به رضا حسینی‌ بقانام نوازنده جوان تبریزی (تار آذربایجانی)، وحید اسداللهی موسیقیدان، نوازنده نقاره و سید جلال‌الدین محمدیان خواننده قطعه ماندگار «مردان خدا» نیز اهدا شده است. در راستای گرامیداشت یاد هنرمندان در آبان ماه سال ۱۴۰۰، سالن «دهلوی» با یاد و خاطره استاد حسین دهلوی آهنگساز بنام کشور و با حضور جمعی از هنرمندان موسیقی کشور در بنیاد رودکی افتتاح شد.

مأموریت جدید برای ارکسترهای ملی ایران و سمفونیک تهران

ارکستر بنیاد رودکی به رهبری بردیا کیارس اسفند ۱۴۰۰ به لبنان سفر کرد و در سالن یونسکو بیروت به روی صحنه رفت و وزیر فرهنگ لبنان طی مراسمی ویژه از رایزن فرهنگی ایران و رهبر ارکستر بنیاد رودکی تجلیل کرد و گفت: این اجرا یک کار عظیم و بی‌سابقه‌ در تاریخ روابط دو کشور بود و با واکنش‌های بسیار مثبتی همراه بود.

تیرماه ۱۴۰۱، مجید زین‌العابدین مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیرعامل بنیاد رودکی وقت، اعضای شورای هنری ارکسترهای ملی ایران و سمفونیک تهران به عنوان ارکسترهای مهم زیرمجموعه این بنیاد و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را برای دوره جدید با مأموریت اعتلای آنها منصوب کرد.

هر دو ارکستر در دو سال اخیر برنامه‌ها و اجراهای قابل توجهی را با حضور رهبران میهمان داشتند، هر چند که در ماه‌های اخیر با برگزاری آزمون نوازندگی ارکستر سمفونیک تهران، حاشیه‌هایی مبنی بر اخراج ۴۰ نفر از نوازندگان این ارکستر ایجاد شد که بنیاد رودکی اعلام کرد که این آزمون در راستای شناسایی و جذب نوازندگان توانمند برگزار شده و هیچ نوازنده‌ای اخراج نشده است.

ارکستر ملی ایران نیز علاوه بر حضور در جشنواره‌های موسیقی فجر و برنامه‌های تدوین شده، تیرماه امسال با ارکستر جوانان روسیه اجراهای مشترکی را در چارچوب برنامه هفته فرهنگی ایران در سنت پترزبورگ داشت که با استقبال دوستداران فرهنگ و هنر در این شهر همراه شد.

تدوین سند ملی موسیقی کشور

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، تدوین سند راهبردی موسیقی ملی ایرانی با هدف صیانت از فرهنگ بومی و نشر ظرفیت موسیقی اصیل ایرانی و مقابله با هجمه موسیقی غربی در حوزه معنا و محتوا را از برنامه‌های خود اعلام کرده بود که این وعده نیز در حال تحقق است. این سند قرار است مطابق با جهت‌گیری نظام اسلامی تدوین شود و ریل‌گذاری مسیر آن در حوزه تفکر و تمدن انقلابی اسلامی صورت گیرد و همه جوانب موسیقی اصیل و نواحی ایران‌ زمین نیز در آن لحاظ خواهد شد.

در دو سال اخیر پروژه‌های متعددی تکمیل شده که سال‌ها نیمه‌تمام مانده بود که قرار است با تکمیل این پروژه‌های فرهنگی مجموعه‌هایی به زیرساخت‌های هنری و فرهنگی کشور اضافه شود که برای نمونه می‌توان به تکمیل سالن‌های پیشرفته در شهرهای ارومیه، ساری، کرمان، اراک و یزد اشاره کرد.