تنها پنج سال پس از آن که رژیم تندروی سعودی ممنوعیت ۳۵ ساله سینماها را لغو کرده، جشنواره بین‌المللی فیلم دریای سرخ روز پنجشنبه هفته گذشته (اول دسامبر) دومین دوره خود را کلید زد و مهمانان سرشناس بین‌الملی از «گای ریچی»، «اسپایک لی»، «شارون استون» تا «جکی چان» و «شاهرخ‌خان» را به این کشور دعوت کرده و «الیور استون» سینماگر هالیوودی برنده اسکار نیز ریاست هیات داوران بخش مسابقه را بر عهده گرفته است.

این جشنواره سینمایی در حالی مشغول برگزاری دومین دوره خود است که با اتهاماتی نیز رو به روست، از جمله این که دولت عربستان سعودی در حال سوء استفاده از فرهنگ برای سرپوش گذاشتن بر کارنامه ضعیف خود در زمینه حقوق بشر است.

علیرغم اصلاحات قوانین اجتماعی از جمله اجازه دادن به زنان برای رانندگی، محمد بن سلمان ولیعهد و حاکم واقعی این کشور بر افزایش اعدام‌ها و سرکوب مخالفان سیاسی نظارت داشته است. او همچنین به دلیل هدایت مداخله عربستان سعودی در جنگ داخلی یمن به طور گسترده محکوم شده است و به گفته اطلاعات آمریکا، احتمالا دستور قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار را نیز صادر کرده است.

«مایکل پیج» معاون بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در دیده بان حقوق بشر، مقامات عربستان سعودی را متهم کرده که از جشنواره‌ها به عنوان ابزاری برای خوب جلوه‌دادن شرایط استفاده می‌کنند، به همان شیوه‌ای که پیش‌تر از افراد مشهور و رویدادهای ورزشی برای پنهان کردن تصویر بسیار وحشتناکش استفاده می‌کرده است.

«محمد الترکی» تهیه کننده فیلم و مدیر اجرایی جشنواره فیلم دریای سرخ عربستان عنوان کرده که در مورد انتقاد از برگزاری جشنواره فیلم در عربستان سعودی “کمی ریاکاری غربی” وجود دارد و افزوده که از میزبانی این رویداد در کشورش هیجان زده است، جایی که تا همین چند سال پیش این اتفاق غیرممکن بود.

مدیر جشنواره دریای سرخ در پاسخ به پرسش مطرح شده از سوی وبسایت خبری ددلاین در مورد حقوق دگرباشان جنسی،  گفته است: جشنوار یک سیاست سانسور صفر دارد… فکر نمی‌کنم اگر بخواهید سانسور داشته باشید، بتوانید جشنواره بین‌المللی فیلم داشته باشید».

«خفتان آبی» یکی از فیلم‌های جشنواره است که داستان یک خیاط مراکشی همجنس‌گرا را روایت می‌کند. وب سایت جشنواره از این فیلم به کارگردانی «مریم توزانی» به خاطر پرداختن به این موضوع پیچیده با حساسیت و شجاعت و نشان دادن راهی در جامعه که در آن سنت و تساهل می توانند در کنار هم شکوفا شوند»، تمجید کرده است.

اجازه نمایش چنین فیلم‌هایی در جشنواره تناقض‌آمیز است، این در حالی است که هتل ریتز کارلتون در جده به طور موقت از اقدامات همجنس‌گرا هراسی عربستان سعودی معاف شده است. از دیگر مهمانان جشنواره می‌توان به «لوکا گوادانینو» کارگردان فیلم برنده اسکار «مرا به نامت صدا کن» اشاره کرد، فیلمی که روایت یک داستان عاشقانه همجنس‌گرایانه است، که مطمئنا در شرایط عادی هر گز از سد سانسورچیان عربستان سعودی عبور نمی‌کرد.

«کلیم آفتاب» مدیر برنامه‌های بین‌المللی این جشنواره نیز گفته است که هیچ محدودیتی از سوی دولت برای فیلم‌هایی که می‌تواند انتخاب کند، وجود نداشته است. او در گفتگو با نشریه اسکرین اینترنشنال اظهار کرده است: «نگریستن به عربستان سعودی به عنوان یک کل یکپارچه اشتباه بزرگی است، مثل این است که من بگویم همه در انگلیس یک بریتانیایی سفیدپوست هستند. به آمریکای امروز نگاه کنید که دگرگون شده است. همه چیز می ‌تواند عقب گرد داشته باشد یا به جلو برود. هر جامعه‌ای نقص هایی دارد که با آن دست و پنجه نرم می‌کند».

در حالی که این جشنواره خود را مستقل توصیف می کند، به بودجه دولتی و حمایت مالی شرکت‌های مرتبط با دولت متکی است و از آن به عنوان راهی برای ترغیب به سرمایه گذاری در صنعت فیلم و تلویزیون نوظهور خود عربستان استفاده می‌شود.

ریاض امسال تخفیف ۴۰ درصدی را برای تولید آثار سینمایی در این کشور لحاظ کرده و در کنار نمایش‌ فیلم‌ها، کنفرانسی را برای ترویج این بخش به نام بازار دریای سرخ برگزار می‌کند.

برگزارکنندگان این رویداد سینمایی امیدوارند به تولیدات خاورمیانه و نیمه جنوبی جهان که ممکن است در سایر جشنواره‌های بین المللی کمتر دیده شوند، فرصتی برای درخشش داده شود. جشنواره سال گذشته با حضور «حیفا المنصور» کارگردان زن عربستانی برگزار شد که فیلم «وجده» در سال ۲۰۱۲ اولین فیلم بلند سینمایی او بود که به طور کامل در این کشور حاشیه خلیج فارس فیلمبرداری شد.

با این حال، «دانا احمد» محقق خاورمیانه در سازمان عفو بین‌الملل معتقد است: «این جشنواره را باید در چارچوب فکری مقاماتی دید که تحمل آزادی بیان را ندارند. این مهم است که در بحبوحه تلاش‌های اصلاح‌طلبانه عربستان سعودی توجه داشته باشیم که سرکوب مداوم آزادی بیان توسط مقامات به این معنی است که همه به خاطر آزادی بیان خود در معرض خطر چندین دهه زندان هستند».