نگار امیری: بر کسی پوشیده نیست که آموزش بدون تمرین مستمر و کسب تجربه به‌ویژه در عرصه هنر راه به جایی نخواهد برد. اداره کل هنرهای نمایشی با مشارکت انجمن هنرهای نمایشی ایران، دفتر توسعه آموزش و مؤسسه هنرمندان پیشکسوت و همکاری امور استان‌های اداره کل هنرهای نمایشی بنا بر ضرورت امر آموزش هنرهای نمایشی در استان‌های سراسر کشور، در تابستان 1402 در شهرهای مختلف کشور کارگاه‌های آموزش تئاتر برگزار کرد.
آموزش، نیازمند برنامه اصولی، کارشناسی‌شده و بنیادی است
سهراب سلیمی، بازیگر و کارگردان پیشکسوت تئاتر و مدرس کارگاه مهندسی کارگردانی در استان کهگیلویه و بویراحمد درباره اهمیت آموزش گفت: «آنچه تاکنون برای من اهمیت داشته است و به صورت عملی به آن پرداخته‌ام، تلاش برای آموزش هنرجویان در سراسر کشور بوده و هست.»
او ادامه داد: «باید در نظر داشت که قطعاً در طول یک هفته، اتفاق عجیبی در بحث آموزش رخ نخواهد داد اما همین اقدام یک گام روبه‌جلوست. به همین دلیل هم من سعی کردم در بازه زمانی برگزاری کارگاه، با تمام وجود بیشتر از وقتی که برای آن در نظر گرفته شده بود، در خدمت هنرجویان باشم.»
این هنرمند افزود: «آموزش لازمه ارتقای کمی و کیفی گروه‌های تئاتری در تمامی گرایش‌هاست تا هنرجویان به بیراهه نروند.»
او با تأکید بر اینکه تئاتر مانند کار کارمندی نیست که یک مسیر مشخص داشته باشد، گفت: «تئاتر یک هنر فراگیر است و همیشه باید از جنبه‌های تئوریک و تجربی و عملی برای آن به‌روز و آماده بود.»
کارگردان نمایش «عشق لرزه» با بیان اینکه اداره کل هنرهای نمایشی در روند برگزاری کارگاه‌های آموزش تئاتر گام بزرگی برداشته است، توضیح داد: «بسیاری از هنرمندان در شهرستان‌ها باید کیلومترها راه طی کنند تا به مرکز استان برسند. منصفانه نیست که انتظار داشته باشیم هنرمندان از سراسر شهرستان‌ها برای شرکت در کارگاه‌های آموزشی به مراکز استان‌ها سفر کنند و لازم است که شهرستان‌ها نیز در برنامه‌ریزی‌های آینده موردتوجه قرار بگیرند.»
او افزود: «آموزش نیازمند برنامه اصولی، کارشناسی‌شده و بنیادی است. متأسفانه حکایت ما حکایت جشنواره‌هاست. تا نزدیکِ جشنواره‌ها میشویم، گروه‌ها فعال می‌شوند؛ درحالی‌که تئاتر این نیست و همگی باید در طول سال فعالیت داشته باشند.»
این هنرمند با اشاره به استقبال مخاطبان از کارگاه آموزشی‌اش گفت: «استقبال مخاطبان از کارگاه‌های آموزشی بسیار خوب بود؛ اما آنچه اهمیت دارد، بحث کیفیت است. ما در این کارگاه با تعداد زیادی مخاطب در سنین متفاوت و با تجربیات ناهمگون مواجه بودیم که قطعاً باید برای دوره‌های بعدی تفکیک‌بندی دراین‌باره صورت بگیرد، چراکه قطعاً مهندسی کارگردانی در یک پروژه صحنه‌ای برای فردی که تاکنون حضور روی صحنه را هم تجربه نکرده است، قابل‌فهم نخواهد بود.»
آموزش نیاز به نظارت دارد
آتش تقی‌پور، هنرمند کهنه‌کار عرصه تئاتر و سینما، دیگر مدرس کارگاه‌های آموزش تئاتر اداره کل هنرهای نمایشی بود که با حضور در استان اردبیل به تدریس مبانی بازیگری پرداخت.
او درباره اهمیت آموزش گفت: «هنرجویان ما در سراسر کشور نیازمند آموزش هستند. این آموزش کاری فرهنگی-هنری است که دولت و بخش‌های فرهنگی باید برای آن برنامه‌ریزی کنند و خوشبختانه در حال حاضر اداره کل هنرهای نمایشی در این زمینه اقدام کرده است.»
او ادامه داد: «شما یک پله را در نظر بگیرید، برای طی مسیر مجبور هستید تا این پله‌ها را یک‌به‌یک بالا بروید، درحالی‌که آموزش درست به شما کمک می‌کند تا چند پله را توأمان طی کنید و سریع‌تر به مقصد برسید.»
این هنرمند افزود: «مداومت و پشتکار آدم‌ها در بخش آموزش اهمیت دارد. متأسفانه در حال حاضر آموزشگاه‌هایی که به آموزش تئاتر مشغول هستند، بازدهی مناسبی ندارند. به همین دلیل اداره کل هنرهای نمایشی باید در امر آموزش بیش‌ازپیش فعالیت کند و سنت آموزش دانشگاهی را به شکل کارآمد و درست ادامه دهد؛ چراکه برگزارکنندگان کلاس‌های آموزشی در بیشتر موارد در حال سوءاستفاده از هنرجویان هستند.»
او با بیان اینکه آموزش و مطالعه باعث بهره‌وری بهتر هنرجویان می‌شود، گفت: «آموزش نیاز به نظارت دارد، اداره کل هنرهای نمایشی نباید اجازه بدهد استعدادها هدر برود و باید به این نکته توجه داشت که در مسئله آموزش معروف بودن یا نبودن مدرس اهمیتی ندارد بلکه تدریس خوب و محتواست که اهمیت دارد.»
باید در آموزش تئاتر عمل‌گراتر باشیم
حمید ابراهیمی، دیگر هنرمندی بود که با حضور در استان چهارمحال و بختیاری کارگاه آموزش بازیگری برگزار کرد.
او با اشاره به اهمیت برگزاری کارگاه‌های آموزش حضوری گفت: «قطعاً آموزش حضوری بنا بر تجارب شخصی هر فردی در روبه‌رو شدن با هنرجویان شکل و فرم خاص خود را دارد.»
ابراهیمی ادامه داد: «برگزاری کارگاه‌های آموزشی باعث می‌شود تا تجربیات خود را در خدمت عزیزانی که از نظر مسافت با پایتخت فاصله دارند، قرار دهیم.»
این هنرمند با بیان اینکه آموزش باید همیشگی باشد، توضیح داد: «موضوع آموزش بسیار اهمیت دارد و باید به‌صورت مداوم به آن توجه شود. برای این امر ضروری است که یا استادان به شهرستان‌ها بروند یا هنرجویان به مراکز اصلی دعوت شوند و کلاس‌هایی برای‌شان به صورت رایگان برگزار شود.»
او با اشاره به استقبال قابل‌توجه مخاطبان از کارگاه آموزشی بازیگری گفت: «هنرجویان از راه‌های دور با ذوق و شوقی فراوان که کمتر در هنرجویان تهران یافت می‌شود در کارگاه شرکت داشتند. عشق به تئاتر و شاید دسترسی نداشتن به امکانات، از دلایل اصلی حضور همراه اشتیاق‌شان بود.»
این بازیگر با تأکید بر لزوم توجه به درجه‌بندی گروه‌های سنی شرکت‌کننده در کارگاه‌های آموزشی توضیح داد: «هر گروه سنی آموزش خاص خود را دارد و باید در برگزاری کارگاه‌ها به این موضوع توجه شود. در هر شکل، من با توجه به فرصت اندکی که داشتم سعی کردم تا حد امکان نکاتی که برای همه شرکت‌کنندگان اهمیت دارد، بیان کنم.»
ابراهیمی گفت: «با توجه به استقبال و تقاضایی که هنرجویان داشتند قطعاً این روند باید تکرار شود. بیشتر تمرکز من در این کارگاه روی بازیگری بود اما بخشی از آن را روی نمایشنامه‌نویسی و کارگردانی گذاشتم تا هنرجویان بتوانند خودشان به تولید اثر دست بزنند و احساس نیاز کمتری کنند.»
این هنرمند بیان کرد: «متأسفانه آموزش در کشور ما حتی در دانشگاه‌های‌مان همچنان به شکل مکتب‌خانه‌ای و قدیمی است. قطعاً حضور در تمرین تئاتر و یا پشت‌صحنه یک سریال می‌تواند برای هنرجویان بازیگری به اندازه سه ماه کلاس دانشگاه ارزشمند باشد.»
ابراهیمی با بیان اینکه باید در آموزش تئاتر عمل‌گراتر باشیم، گفت: «تمامی هنرها نیاز به عمل‌گرایی دارند و با تئوری نمی‌توان پیش رفت. اگر این موضوع از طرف اداره کل هنرهای نمایشی و همچنین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موردتوجه قرار بگیرد قطعاً شاهد اتفاقات بهتری در مسیر رشد آموزشی هنرجویان رشته‌های هنری خواهیم بود.»
تلاش اداره کل هنرهای نمایشی برای احیای آموزش کارگاهی
رضا فیاضی، دیگر هنرمند باسابقه که مدرس کارگاه بازیگری اداره کل هنرهای نمایشی در استان کردستان بود، با اشاره به لزوم تداوم برگزاری کارگاه‌های آموزش تئاتر در سراسر کشور گفت: «در گذشته، کارگاه‌های آموزشی برای مدت‌زمانی طولانی برگزار می‌شد و تأثیرات زیادی روی مخاطبان داشت.»
او ادامه داد: «خوشبختانه اداره کل هنرهای نمایشی، امر آموزش کارگاهی را که برای مدت طولانی رو به فراموشی رفته و تعطیل شده بود، احیا کرد. این اتفاق خوبی است که امیدوارم تداوم داشته باشد.»
این هنرمند با بیان اینکه آموزش همیشه نتیجه‌بخش بوده است، گفت: «هنرجویان همیشه نیازمند و تشنه آموزش هستند. خوشبختانه استقبال دوستان جوان نشان داد که چقدر برگزاری این کلاس‌های آموزشی لازم است.»
رضا فیاضی در پایان سخنانش گفت: «اداره کل هنرهای نمایشی قدرت برگزاری کارگاه‌های آموزشی را با برنامه‌ریزی و تداوم بیشتر دارد. درواقع وظیفه و تکلیف این اداره کل همین است. انجمن‌های هنرهای نمایشی استان‌ها نیز به‌منظور آموزش شکل گرفته‌اند و باید در این مسیر حرکتی مداوم و اثرگذار داشته باشد.»
