به گزارش سینمایی نیوز و به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، علی اکبر عبدالعلی زاده درخصوص نگارش کتاب «سینما و جهان ایرانی» گفت: در تحقیق برای نگارش هر اثری، مهمترین انگیزه پاسخ به سوالاتی است که در حوزه های متنوع فرهنگی و شناخت ماهیت فرهنگ ایرانی وجود دارد. پیشنهاد تولید مستندهایی در کشورهایی که در گستره ایران فرهنگی قرار می گیرند از سوی مرکز گسترش سینمای تجربی عاملی بود که به این دغدغه‌مندی دامن زد و طرح اولیه نگارش این کتاب تنظیم گردید. بنابرین با حمایت دکتر حجت‌الله ایوبی مدیر وقت سازمان سینمایی و طی مصاحبه با تعدادی از فرهیختگان و صاحبنظران عرصه فرهنگ و هنر این کتاب تدوین گردید.
وی افزود پرسش از سوژه هایی که تبدیل آنها به آثار سینمایی می تواند بیشترین جذب مخاطب را داشته باشد و کشف میراث مشترک از ابعاد مختلف فرهنگی، در اولویت بوده و رشته اصلی این مصاحبه ها بررسی راهکارهای تقویت تعاملات فرهنگی با کشورهای همسایه است. همچنین تلاش شده متن برای هر سطح مخاطب قابل بهره برداری باشد.
سید محمد بهشتی عنوان «سینما و جهان ایرانی» را بسیار عمیق دانست و اذعان داشت: امروز سینمای ایران در جهان سهم خود را دارد و نقش و اهمیت آن بلامنازعه است؛ اما نزد سینماگران ایران این سهم تا حدود زیادی مورد توجه نیست. وی گفت گهگاه از منتقدان سایر کشورها می‌شنویم که می‌گویند در عین اینکه سینمای ایران سینمای عمیقی است، اما با اهالی سینمای این کشور که صحبت می‌کنیم، به نظر می‌رسد اینها به هم مربوط نیستند». ما باید جهان ایرانی را مجدد به یاد آورده و تعریف آن را اصلاح کنیم. گاهی جهان ایرانی به جوامع فارسی زبان اطلاق می شود و دقت نمی کنیم که با این تعریف گروهی از مردم خود را از جهان رانده‌ایم. باید دقت داشت ما هیچ همسایه بیگانه‌ای نداریم. قرن‌هاست که این کشور مأمن مهاجران سرزمین های پیرامون است و با وجود بیشمار نشانه هایی که یکپارچگی این سرزمین را به اثبات می رساند، متاسفانه به دلیل مرزهایی که قدمتشان به دو قرن نمی رسد و سوءتفاهم های ناشی از آنها، این کشورها انسجام فرهنگی میان خود را از دست داده‌اند. ابن‌سینا و مولانا نمونه شخصیت‌های گرانقدری هستند که در جای جای این منطقه سفر می‌کرده‌اند بی آن که احساس کنند از سرزمین خود خارج شده‌اند.
وی بخشی از موضع‌گیری‌های کشورهای همسایه را ناشی از گستره عظیم فرهنگی ایران دانست و ابراز کرد: نام ایران (به معنای عامی که بر پهنه جغرافیایی گسترده ای اطلاق می شده) به جای نام پارس (که تقریبا محدوده کنونی کشور بوده) بر این کشور نهاده شده و همسایگان نیز در راستای هویت‌سازی برای خود، سعی در زدودن هر چیزی دارند که می‌تواند نشانی از وابستگی فرهنگی ایشان به ایران کنونی باشد. اما نمونه نسخ خطی شناخته شده دانشمندان صاحب نام ایرانی در کتابخانه‌های این کشورها، ابنیه تاریخی مربوط به سلسله شاهان ایرانی، کتیبه‌های فارسی، کشفیات باستان‌شناسی و اشعار فارسی به جا مانده از شاعران این کشورها که به زبان فارسی سروده شده از جمله نمونه‌هایی است که فارغ از هرگونه سوءتفاهم یا مصلحت‌اندیشی، گستره مرزهای جهان ایرانی را تعیین کرده و می‌کند.
وی در ادامه اظهار داشت: منازعات بین این کشورها ماهیت اختلافات خانوادگی دارد، اما قدمت مودتی میان ما، بیش از این است. پناه آوردن شاهزاده عثمانی و شاهزاده گورکانی به دربار شاهان ایرانی گواه بر عمق روابط این کشور با همسایگان است و ما نیز به بهبود این روابط نگاه روشنی داریم.
بهشتی با اعتقاد به اینکه گوشه‌ای از این وفاق در فستیوال نوروز به نمایش گذاشته می‌شود، شرح داد: زمانی که کنوانسیون میراث ناملموس تشکیل شد، ایران جشن نوروز را به ثبت رسانید و سه سال پیاپی همایش علمی برای آن برگزار کرد. کشورهایی که جشن نوروز برگزار می کردند نیز به این همایش‌ها دعوت شدند. تعداد زیادی از این مهمانان برای معرفی خود می گفتند من ایرانی هستم؛ اهل تاجیکستان، ایرانی هستم اهل آذربایجان و…؛ امروزه کشورهایی عضو حوزه نوروز هستند که حتی در کشورهایشان برای گرامیداشت این سنت باستانی، مجازات نیز تعیین شده بود! سفره نوروز به مثابه سفره مادر بزرگی است که همه بر سر آن می نشینند و با هم مهربان می شوند. ما از این ظرفیت ها کم نداریم؛ اما باید همت کرد و بر آنها تمرکز داشت. شاهنامه نمونه دیگری است که حتی مرزهای روسیه و بوسنی را هم درنوردیده است.
وی مهمترین دلیل این وسعت اثر فرهنگ ایرانی در منطقه را ماهیت جوهری آن دانسته و در توصیف آن گفت: این فرهنگ مانند عطری است که وقتی در فضا پراکنده شود به هیچ نحو نمی توان برایش محدودیت ایجاد نمود. از طرفی؛ اکثر مسائلی که بین ایران و کشورهای همسایه به وجود می آید جنبه اقتصادی و سیاسی دارند، بنابرین بهترین راه تقویت روابط، تمرکز بر مناسبات فرهنگی است.
توصیه پایانی ایشان –خصوصا به قشر تحصیلکرده جامعه- تلاش برای شناختن و بجا آوردن جهان ایرانی است که در بین ایشان مسئولیت سینماگران بسیار بیش از دیگران برآورد می‌گردد. سینما باید به یاد بیاورد ما که بوده ایم و با هم چه نسبتی داشته ایم. وقتی یک تاجیک درباره حافظ همان احترامی را قائل است که ما؛ ما هم باید قدر بدانیم و سعی کنیم فاصله ها را برداریم. درواقع جهانی ایرانی جهانی است که این فاصله ها نباشند. فاصله محصول دور افتادگی است و دورافتادگی یعنی بجا نیاوردن و آن را در تاریکی وانهادن. جهان ایرانی الان در تاریکی و آمیخته با سوءتفاهمات است. در این میان سینما به شرط بجا آوردن، می تواند مثل نورافکن عمل کند و در سامان یافتن این شرایط ایفای نقش نماید. مهمترین بخش این کتاب نام کتاب است که باب آن تازه باز شده و لازم است بسیار بیش از این ها به موضوع و عنوان آن پرداخته شود و نویسنده کتاب را خاتمه یافته نپندارد.
طیبه عزت اللهی نژاد مدیر پژوهشکده هنر مباحث مهندس بهشتی را تلنگری دانست که توجه را به مرور داشته ها جلب می‌کند. وی تاکید کرد: فرهنگ و هنر بدون ارتباطات حیات ندارد و امروزه برخی تلاش می کند ارتباط ایران را با جهان قطع کنند. فرهنگ، انباشت تجربه زیسته است و ما بدون ارتباط محکوم به زوال هستیم. از طرفی، هنر صلح‌آمیزترین جنگ جهان بر پایه تمایز است. در این میان سینما مولفه مهمی است که هنر و ارتباط را تلفیق کرده است. جهان ایرانی از جهان های موازی تشکیل شده و این عدم آگاهی نسل جوان و این کوتاهی سینما به مثابه رسانه فرهنگی سبب می شود به مرور نتوانیم چه در سطح جامعه چه با همسایگان؛ تعاملات سازنده ای داشته باشیم. ما در تجارب زیسته خود شرایط فرهنگی، فکری، زبانی، رفتاری و اندیشه ای متنوعی را تجربه می کنیم. اما این هوشمندی ماست که کمک می کند این ها را با هم بیامیزیم و در ارتباط با دیگران این ها را استفاده کنیم. همین که در محاورت قومیت دیگری را می پرسیم، گویا در حافظه تاریخی ماست که خدمات متفاوتی به او بدهیم و این پیوندهایی که نسل به نسل تداوم داشته را حفظ کنیم.
بیانیه هنر ایرانیان حضور در زندگی بوده و اگر دیگر کشورها به هر نحوی بخواهند ایران را محدود یا حذف کنند، فرش را که پاره ای از تمدن ایرانیست را چه خواهند کرد؟! نام‌های شاهنامه ای رایج در آن سرزمینها و اشعار فارسی را چطور؟! جهان ایرانی به مثابه خورشیدی است که در طول تاریخ درخشیده و نقش آن حذف شدنی نیست. اگر رسانه به میان نیاید این شکاف های فرهنگی، نه فقط در بیرون مرزها، بلکه در بین نسل جوان ما مرتفع نخواهد شد. همچنین اگر جامعه می خواهد زبان مشترک و فهم مشترک با نسلهای بعد داشته باشد باید تمام توان خود را در پرورش و گسترش این فرهنگ در میان نوجوانان و جوانان بکوشد.
گفتنی است کتاب «سینما و جهان ایرانی» به مناسبت هشتمین جشنواره فیلم مستند ایران، سینما حقیقت تالیف شده و شامل ۱۸ گفتگو و جمع آوری آراء صاحبنظران حوزه فرهنگ درخصوص ابعاد مختلف سینما در جهان ایرانی است.
مشاهده فیلم نشست: https://www.aparat.com/v/fppxn4h
