به گزارش سینمایی نیوز، مستند «فصلی که گم شد» از بخش مسابقه فیلم‌های بلند هجدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران سینماحقیقت، یکشنبه 18 آذر 1403 ساعت ۲۱:۳۰ در سالن ۱ پردیس سینمایی چهارسو به نمایش در آمد.

“مهدی قنواتی” متولد ۱۳۶۰ در هندیجان خوزستان، کارگردان «فصلی که گم شد» که فیلم های «مجنونين همیشگي»، «جاجيم»، «موزه رشت»، «عطسه»، «یافت‌آباد»، «همجا»، «جواز»، «هیوا»، «نبرد 45» را در کارنامه دارد، در گفت و گو با خبرنگار ما درباره علت نامگذاری فیلم اظهار داشت: چون از قبل نسبت به ایده ی کلی سوژه یعنی ازدواج زودهنگام و زیر خط قانونی، دغدغه ذهنی داشتم و در استان خوزستان نیز در کنار این موضوع همیشه زندگی می کردم، می اندیشیدم یک فصلی در زندگی این انسان ها از نوجوانی تا زنانگی و مردانگی حذف شده است و دچار روزمرگی ها می شوند. در این بین زمانی را که در جوانی جهت شور و نشاط بیشتر می توانستند استفاده بهتری ببرند از دست داده اند. این صحبت های بنده به معنای مخالفت با ازدواج و نبود شور و نشاط در ازدواج نیست بلکه فقدان کسب تجارب و حظ زندگانی در جوانی است. حذف این فضا مقارن با فصلی است که یک خلاء در زندگی این افراد به وجود می آورد و دلیل نامگذاری این مستند همین بود. با گروه تولید خیلی مباحثه داشتیم تا نامی را برگزینیم که برای مخاطب تداعی کننده محتوای فیلم بعد از پایان نمایش آن باشد.

این مستندساز درباره موضوع این مستند بلند توضیح داد: به اتفاقات زندگی دختری نوجوان به نام کوثر، باهوش و درسخوان در استان سیستان و بلوچستان می پردازد که ۲ سال پایانی دبیرستان منتهی به کنکور، ناگزیر طبق اصرار بزرگان و رسم و سنن منطقه، ازدواج می کند، در صورتی که خود و خانواده رویا ها و آرزو های دیگری متصور بودند.

این سینماگر در خصوص علت پرداختن به این سوژه بیان داشت: در بیشتر نقاط کشور رسومی داریم که جزئی از تاریخ اجتماعی و فرهنگی ما نهادینه شده اند و ربطی به دین و نژاد و قومیت و زبان هم ندارد. صحبت من بر سر درستی یا نادرستی این سنت ها از جمله ازدواج زودهنگام نیست بلکه نگاهم به عواقب گوناگونی است که برای انسان ها رقم می زند و در خانواده های خودمان نیز داشته ایم و خواهیم داشت اگر چه کمتر شده است. از سال های دور نوجوانی که می توانستم به مسائل مبتلابه جامعه اطرافم درباره بانوان، دختران و زنان فکر کنم، این دغدغه در من وجود داشته و به دنبال تصویر کشیدن آن در عکاسی اجتماعی و مستند اجتماعی بودم و با توجه به جامعه آماری سیستان و بلوچستان موضوع را دنبال و به تولید رساندم. سوژه یابی نیز یک سال و نیم زمان برد و همراهی سوژه با ما ضمن حفظ خطوط قرمز خانواده ها خیلی برای من مهم بود و ۵ سال نیز جلسات تصویربرداری در فواصل مختلف به طول انجامید.

این فیلم ساز آینده دار درباره مراحل تولید و روند ساخت اضافه کرد: مرحله پژوهش و سوژه یابی از سال ۹۶ آغاز شد و در ادامه انجام مذاکرات با بزرگان آن خانواده که بسیار هم به من کمک کردند صورت گرفت. شخصیت عموی کاراکتر مستند ما که کدخدای آن منطقه نیز بودند گفتند: «مدل ما این نیست که همه چیز را بسته نگه داریم و چه بسا ساخت این فیلم با صحبت هایی که شما با ما دارید بتواند برای آیندگان قوم راهگشا باشد و اتفاقات بهتری را شکل دهد». به این ترتیب تصویربرداری با ترتیب مراحلی که ما گروه سازنده لحاظ می کردیم سال ۹۸ شروع شد و در ادامه با کاراکتر و خانواده ایشان تعامل داشتیم و یک هفته پیش از هر جلسه تصویربرداری با هم در ارتباط بودیم. در نقطه صفر مرزی سیستان و بلوچستان با افغانستان در آخرین روستای منطقه توابع زابل، تقریبا ۴۲روز تصویربرداری طی ۵ سال در زمان های مختلف داشتیم و با وجود تحولات بیرونی و خارج از اختیار ما، حفظ ریتم و نگاه و خط فکری بسیار سخت بود که در تعامل با بزرگان آن خاندان از چالش خارج می شدیم.

“قنواتی” درباره جای خالی چنین مستندهایی تاکید کرد: مستند هایی که تصویرگر زیست اجتماعی تاریخی ما هستند فارغ از درست و غلط بودن یا تبعات موضوع، بسیار زیاد جای خالی آن ها دیده می شود و تمام تلاش من در همه ی این سال ها به تصویر درآوردن آن ها بوده است. تلاش پژوهشگران و فیلم سازان، خود به خود به آموزش و فرهنگ سازی در جامعه می انجامد.

وی در مورد ویژگی های ساختاری و محتوایی این اثر تصریح ساخت: تاکید مهم و ویژه بنده، کار تصویربردار فیلم آقای “صادق سوری” است که علاوه بر اشراف فنی و تسلط زیاد به روند تصویربرداری و تنظیم رنگ و نور در ساعات مختلف و تعامل با گروه، آشنایی ایشان با آن فرهنگ هست چرا که اصالتا اهل زاهدان می باشند. مورد دیگر، تدوین آقای “امین ادیب پرور” است که از سال دوم تصویربرداری راش ها را تحویل گرفتند و طی ۳ سال شروع به تدوین نمودند و بسیار به ما در بخش فنی و هنری و مشاوره کمک کردند. به کار سخت تهیه کننده نیز باید اشاره کنم که طی ۵ سال گروه را به لحاظ مالی و هماهنگی هدایت کیفی کردند و گروه را بدون نگرانی آزادانه به انجام کار تشویق نمودند. مرحله موسیقی و صداگذاری نیز که بسیار بر روی آن حساسیت داشتیم خوشبختانه به خوبی پیش رفت.

فارغ‌التحصیل کارشناسی فیلم‌سازی سوره، در اشاره به اهمیت ارتباط فیلم سازان جوان با سینمای بین الملل خاطر نشان ساخت: مهم ترین بخش بعد از تولید فیلم، مخاطب هست. از آن جایی که تعداد جشنواره های داخلی کم است، ارتباط با مخاطب داخلی سخت می شود. روی بخش بین الملل باید سرمایه گذاری کرد تا اعتبار جهانی به فیلم ساز ببخشد. در بخش بین الملل نیروی متخصص پخش کننده کم داریم و اکثر فیلم سازان با این مهم چالش دارند. امیدوارم که اتفاقات خوبی در سال ۲۰۲۵ بیفتد. مخاطب هدف من در این فیلم ۱۳ سال به بالا هستند. مخاطب و در نظر داشتن شعور مخاطب و بازخورد ایشان بخش اصلی و جذاب فیلم من هست.

«فصلی که گم شد»

1402، 63 دقیقه

کارگردان: مهدی قنواتی