به گزارش خبرنگار سینمایی نیوز، “امید یوسفی” کارگردان فیلم کوتاه “کوچ”، پس از آخرین نمایش فیلم در جشنواره، در گفت و گویی مفصل درباره مورد علت نامگذاری این فیلم بیان داشت: همانطور که از محتوای فیلم “کوچ” پیداست، کوچ، یک روایت اجباری است که ابتدا به ساکن، به تصمیمِ خودِ فرد نیست. احساس شد، گاهی، مسائل اجتماعی و سیاسی، از جمله جنگ موجب می شود که انسان ها زادگاه خویش را ترک نمایند و جای دیگری را برای زندگی انتخاب کنند. این کوچ کردن، گویی امروز، بخش لاینفکِ اجتماع شده است. در عموم خانواده ها، اعضایی هستند که اختیاری یا اجباری مهاجرت نموده باشند و یا در فکر مهاجرت، باشند.

این فیلمساز اضافه کرد: موضوع فیلم درباره پسر و دختری روستایی است که به یکدیگر علاقه مند هستند و پسر قول داده است که زیباترین بادبادک یا به گویش خودشان “گودی پران” را ساخته و در مسابقه برنده شود. اما به یکباره پی می برد خانواده دختر به جهت جنگی که دامن گیر ولایت شان می شود قصد کوچ دارند، که در اینجا یک جدایی اتفاق می افتد.

“یوسفی” در مورد علت پرداختن به این سوژه اظهار نمود: فروردین ماه ۱۴۰۱ در پی بروز بحث های ناراحت کننده ای راجع به اتباع خارجی ساکن در ایران، که به طور معمول به تمامی اتباع تعمیم داده می شود، و همچنین صحبت های درون خانواده ام در آن مقطع برای مهاجرت، ایده اولیه داستانِ این فیلم شکل گرفت. مکان تصویربرداری روستایی در ۱۶۰ کیلومتری شاهرود به نام “قلعه بالا” با بافتی قدیمی و شبیه به اقلیم هزاره نشین های افغانستان بود.

این کارگردان در مورد روند تولید و مراحل کار گفت: اگر فیلمنامه اثر درست باشد، به کارگردان بسیار کمک می شود. انرژی را بر روی فیلمنامه گذاشتیم و راستی آزمایی نمودیم که آیا حرف هایی که در این فیلمنامه قطور عنوان می کنیم صحیح است، و در نهایت به ثبات و صلح رسیدیم. سپس با تخصیص یک زمان مناسب به دکوپاژ اثر پرداختیم. در مرحله پیش تولید، پیدا نمودن لوکیشن برای بنده بسیار مهم بود. این فیلم به من نکته ای آموخت و فکر می کنم که فکرم صحیح می باشد و آن این که، صحنه به مثابه قوی ترین کاراکترِ فیلم عمل می کند و این جاست که شخصیت کاراکتر های فیلم در یک صحنه درست شکل می گیرد. برای رسیدن به یک صحنه درست در فیلم “کوچ”، برای آن که یک مدیر هنری یا طراح صحنه به خوبی عمل کند، خیلی برای یافتن لوکیشن، دکوپاژ و طراحی میزانسن وقت گذاشتیم. بعد هم که به روز های شیرین تولید و روز های سخت پس تولید رسیدیم.

وی در مورد جای خالی چنین فیلم هایی گفت: متاسفانه گویا قصه گویی در سینمای کوتاه در پس اجرا های فرمی و جلوه های بصری خاص، در حال کمرنگ شدن و فراموشی می باشد. البته این هم درست می باشد که به جهت در اختیار نداشتن زمانِ کافی در سینمای کوتاه، شما بخشی از ایده های خود را به طور عمد یا سهوا کنار می گذارید.

وی در مورد چالش های زمان ساخت این فیلم بیان داشت: مهم ترین چالش من، ارتباط گرفتن با بچه های افغان بود. با هم بیرون رفتیم، فیلم دیدیم، کتاب خواندیم، راجع به مسائل و مشکلات مان با همدیگر صحبت کردیم، مستند دیدم، به رفتار ها حتی اینکه آیا شب ها از منزل خارج می شوند یا خیر شناخت و مطالعه داشتم. اگر فیلمسازی از خارج کشور بخواهد به ایران بیاید و فیلمی راجع به فرهنگ ما بسازد مشروط به این است که اینجا با ما زندگی و شناخت پیدا کند.

این فیلمساز در مورد ویژگی های ساختاری و محتوایی این اثر که می تواند توسط هیئت داوران دیده شود گفت: اگر چه به فرم می بایستی احترام گذاشت اما سینمای قصه گو نبایستی فراموش شود. دوست می دارم به لایه های زیرین قصه فیلم “کوچ” توجه شود. با وجودی که افغان ها در این فیلم دیده می شوند اما اصلا موضوع، اشاره به قوم خاصی نبود؛ حتی در بین افاغنه نیز مشخصا به هزاوه، پشتو، تاجیک و ازبک اشاره نداشتیم. اساسا مهم نبود که سوری، فلسطینی، عراقی یا حتی ایرانی باشند. من برای یک کوچ اجباری فیلم ساختم. ما حدود ۱۰ میلیون مهاجر ایرانی در دنیا داریم که به درست یا غلط ترک وطن کرده اند. درک کنیم. پدیده مهاجرت مربوط به دیروز و امروز نیست، برخی دچار جنگ زدگی می شوند و تا شخصیت اجتماعی خود را بازیابی کنند زمان می برد. مهاجرت در تمام دنیا اتفاق می افتد و در کشور ما نیز به یک رصد و اختصاص برگه تردد، کد رهگیری و شناسنامه و پاسپورت نیاز است تا آن طرف ها دچار مناقشه نشوند و موضوعات به همه ی آن ها تعمیم داده نشود و همچنین اگر کسی خطایی کرد قابل شناسایی باشد.

او افزود: دوست می دارم پیام فیلم من درک شود: هر جایی جنگ اتفاق می افتد، نخستین چیزی که از بین می برد زیبایی ها، عشق ها و آرامش هاست.

او در مورد برگزاری جشنواره فیلم کوتاه تهران و تاثیر آن بر فیلمسازان جوان گفت: من حقیقتا تبریک می گویم. با وجود تمامی محدودیت های اقتصادی، برگزاری چنین فستیوالی بسیار سخت خواهد بود. این جشنواره مهم ترین دریچه و ویترینِ در دسترسی است که فیلم سازان ِتاره کار می توانند خود را به اثبات برسانند. اگر جشنواره، در زمان برگزاری، در سایر شهر های بزرگ کشور بر پا شود خیلی بهتر می باشد.

این کارگردان جوان در اشاره به اهمیت ارتباط فیلم سازان جوان با سینمای بین الملل گفت: مقوله هنر با دیده شدن کامل می شود. اگر فیلم توسط مخاطب دیده نشود گویا بخشی از اصالت اثر از دست رفته است. ارائه پس از تولید، بسیار ارزشمند می باشد. پخش داخی فیلم و همچنین پخش بین المللی فیلم مهجور مانده است. صرفِ دانستن زبان و در دسترس بودن سایت ها، ما را به مقوله تخصصی و حرفه ای پخش که به افراد آگاه، روابط و تجربه، نیازمند است، نمی رساند. تهیه کننده فیلم “کوچ” قراردادی با پخش کننده به مدت زمان یک سال و نیم منعقد فرمودند.

وی ادامه داد: از آن جایی که داستان فیلم “کوچ”، این که جنگ ها همیشه منفور هستند، جهان شمول و فرا زمانی و فرا مکانی است، امیدوارم که دیده شود. صادقانه عرض کنم، بر آن بودم تا این فیلم راهی باشد که ساخت آثار بعدی ام را هموار نماید. مخاطب هدف من عموم مردم و انسان ها می باشند. بنا به یک نقل قول، فیلم تا زمانی از آنِ شماست که نمایش داده نشده باشد، پس از نمایش، متعلق به مردم است. من مخاطب عام را بیشتر می پسندم.

“یوسفی” در خصوص زیرساخت های درست برای سینمای کوتاه کشور یادآور شد: کمبود سرمایه و حامی، بزرگ ترین نیاز سینمای کوتاه می باشد. اگر سرمایه ای نباشد، اساسا فیلم کوتاهی ساخته نخواهد شد، حال، در این بین فیلم کوتاه ساخته می شود اما این سرمایه آن چنان اندک است که کفاف مراحل پیش تولید، تولید، پس تولید و حتی پخش را با یک کستینگ حرفه ای نمی دهد. بر این مبنا، این مشکل کمبود سرمایه تا به آن لحظه آخر با فیلم و فیلمساز همراه است.

  وی این طور به صحبت های خود در این بخش ادامه داد: انجمن های خانه سینما نیز می توانند بخشی از فعالیت اعضای محترم شان را به حمایت از اهالی فیلم کوتاه اختصاص دهند. استودیو های صداگذاری نیز می توانند سالانه به طور رایگان یا نیم بها از ۲ فیلم کوتاه حمایت کنند. دفاتری که تجهیزات نور و دوربین و صدا و تدوین کرایه می دهند نیز می توانند به میزان یک سوم اجاره را برای حمایت از فیلم کوتاه دریافت نکنند. خودمان باید به داد خودمان برسیم.

وی تصریح ساخت: دولت می تواند راهکاری ارائه نماید که بنگاه های خصوصی ترغیب شوند و بخشی از مالیات و سوبسید شان را برای حمایت و سرمایه گذاری در فیلم کوتاه تخصیص نمایند. من این طور شنیدم که در حوزه ورزش این اتفاق روی داده است و کمپانی ها و کارخانه های بزرگ، با تاسیس باشگاه های ورزشی، هم، درآمد زایی و هم، سرمایه گذاری و حمایت می کنند. چه خوب است که این اتفاق برای سینمای کوتاه و حتی بلند هم بیفتد. همینطور فیلم هایی که در ژانر ساخته می شود باید از مفهوم ژانر فاصله نداشته باشد.

“یوسفی” در اشاره به اهمیت حمایت و هدایت سینماگران کوتاه برای تولید بی دغدغه بیان نمود: در تمامی دنیا، با وجودی که سینمای بدنه و پولساز، فعالیت دارد، اما یک جایی هم برای سینمای هنری دارند و به این دست آثار نیز که ساختار درست دارند فرصت نمایش داده می شود. بودجه فیلم “نهنگ” که آن همه جوایز و موفقیت را از آن خود می کند، بسیار اندک بوده است اما اجازه خودنمایی به فیلم داده شده است و این یک حمایت است. این اتفاق در سینمای کوتاه ایران هم باید خیلی بیشتر از این بیفتد و جوانانی که با سرمایه اندک فیلم می سازند فرصت نمایش آثار شان و گفت و گو با ایشان و چهره شدن شان میسور شود.

این فیلمساز آینده دار درباره جرات در فیلم سازی و گشایش در ممیزی گفت: خوب است تمهیدی اندیشیده شود تا دوستان فیلمساز جوان، در کانالِ فیلم های موفق سال های گذشته حرکت نکنند. حتی رصد تمایلات فستیوال ها شایسته نیست. فیلمساز باید با رجوع به دلِ خویش، با دغدغه ی شخصی فیلم را بسازد و از کار در بیاورد نه اینکه بنا به دغدغه فستیوال ها فیلم بسازد.

عوامل فیلم کوتاه «کوچ» عبارتند از: بازیگران: حسین رحیمی، نازنین موسوی، احمد عطایی، مرجان خالقی، محمد شریفی، نسیم امیری، مجتبی نوروزی، ثنا عجمی، امیرحسین عالمی، حدیث محسنی، مهدی عرفاتی و بشیر نیکزاد، تهیه کننده: رایموند رسولی، نویسنده و کارگردان: امید یوسفی، سرمایه‌گذار: راحله گوی‌آبادی، برنامه‌ریزی و تولید: ساسان نعمت‌الهی، سینا مرادی، پشتیبانی تولید: امیرحسین بی‌ریا، مدیر فیلمبرداری: شهرام نجاریان، تدوین: اسماعیل علیزاده، آهنگساز: مسعود سخاوت‌دوست، طراحی صحنه و لباس: مهدی عرفاتی، طراحی و ترکیب صدا: امیرحسین صادقی، مدیر صدابرداری: سامان شهامت، طراح چهره‌پردازی: مینا بادامی، تصحیح رنگ و نور: میلاد فرج الهی، جلوه‌های ویژه بصری: حسن نجفی، دستیار اول کارگردان: علی جعفریان، دستیاران کارگردان: امیر حسین عالمی، ترانه یوسفی، منشی صحنه: نیکتا نعمت‌الهی، عکس: بهزاد عاشوری، دستیاران فیلمبرداری: مهدی حسینی، یحیی زاهدی‌پور، آراز رز (فاز ۱) محسن آزادی، مهیار افضلی (فاز ۲)، کرین: ابوالفضل بختیار، عباس اثنی‌عشری، لباس: نگار جمشیدی، دستیار لباس: مرتضی علی‌زاده، دستیاران صحنه: علیرضا باجی، علیرضا زندی، مشاور رسانه‌ای: مریم قربانی‌نیا. پخش بین‌المللی این فیلم بر عهده استودیو فیلمچی است.

چهلمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران به دبیری مهدی آذرپندار ۲۷ مهر تا ۲ آبان ۱۴۰۲ در حال برگزاری است.

| گزارش و گفت و گو از: تورج اردشیری نیا

| عکس از: الهام سادات روئین تن