سینمایی نیوز– فیلم مستند “ناخدا” در بخش جایزه کوتاه مسابقه ملی هفدهمین جشنواره بین المللی فیلم مستند ایران «سینما حقیقت» حضور دارد و در سومین روز از هفدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» روز چهارشنبه 29 آذرماه در پردیس سینمایی چارسو اکران شد.
به گزارش خبرنگار سینمایی نیوز، “علی ارکیان” کارگردان فیلم های: پره، این یادگاری، سیمای زنی در دور دست، همه آن سالها، تکیه بر جام، این یک موش نیست، کوچه حاج قاسم و فیلم مستند “ناخدا”، در مورد علت نامگذاری این فیلم بیان داشت: از روز نخست که بر آن شدیم راجع به “ناخدا عبدالرسول غریبی” فیلم بسازیم، از آن جایی که تمامی مردمِ محل، ایشان را با نام ناخدا می شناختند، ناخدایی که نقاشی مطرح نیز بودند، از این رو، این نام را برای فیلم برگزیدیم.
برنده جایزه بهترین فیلم مستند تجربی از جشنواره سینمای جوان و جایزه جشنواره روستا برای فیلم ” تکیه بر جام “ در مورد علت پرداختن به این سوژه اظهار نمود: زمانی که فیلمی راجع به “داوود کوچکی” – “مرد مدادی” – می ساختم، ایشان اواسط فیلمبرداری فوت می شوند و به این ترتیب به سراغ نقاش خود آموخته ی دیگری می رویم که در دنیا، انسان مطرحی هستند و جوایز بسیاری گرفتند ولی در ایران کسی آن طور که باید ایشان را نمی شناسد. ایشان در نقاشی های خویش بیشتر به آیین و سنن و معماری گذشته ی بوشهر که در حال تخریب است و دیگر وجود ندارد می پردازند و بازتاب می دهند. ناخدایی که ماهیگیرند و نقاشی هایی با ویژگی های خاص می کشند.
وی اضافه کرد: امروز که فیلم را دیدم خوشحالم آن چه مد نظرم بود، در آمده است. می خواستم پیرمردِ دریایی را نشان دهم که برای به دست آوردنِ روزی می جنگد، جدال می کند و این روزی را با حیواناتی هم چون مرغان ماهی خوار و گربه ها تقسیم می کند و انسان مهربانی است. چیزی که مد نظر بنده بود نقاشی و کارِ ناخدا در کنار یکدیگر بود.
وی در مورد روند تولید و مراحل کار گفت: ایده اولیه را به مرکز گسترش سینمای مستند پیشنهاد دادم، مرکز قبول کرد و تولید شروع شد. در پیش تولید برای ۱۰ روز به جفره ماهینی در بوشهر رفتیم و تولید فیلم را به سر انجام رساندیم.
برنده جایزه بهترین فیلم طنز از جشنواره طنز ایران برای فیلم ” این یک موش نیست ” در مورد برگزاری جشنواره بین المللی سینما حقیقت و تاثیر آن بر فیلمسازان جوان تصریح کرد: سینما حقیقت تنها جشنواره تخصصی سینمای مستند و حامی سینماگران مستند است و این اجازه را اعطا نموده که فیلم های مستند دیده شوند. آنچه برای من مهم هست آشنایی با اهالی سینمای مستند و این گفت و شنود در جشنواره از بسیاری چیز ها برای بنده مهم تر است. این دوستی ها و تعامل برقرار می شود و مستند سازی از من درخواست یاری برای ساخت فیلم در گیلان می کند همانطور که من در بوشهر از آقایان “کریم فائقیان” و “احسان عبدی پور” مساعدت گرفتم. دیدار دوستان فیلمساز در جشنواره از یک بار آموزشی برخوردار است.
این کارگردان در مورد ویژگی های ساختاری و محتوایی این اثر که می تواند توسط هیئت داوران دیده شود تاکید کرد: بنده از ۱۴ سالگی وارد سینمای مستند شدم. نخستین فیلمی که ساختم به شکل هشت میلیمتری راجع به صیادان دریای خزر بود. امروز برای من دریافت جایزه مهم نیست، اگر چه جایزه بنده را خوشحال می کند و به من انگیزه می بخشد. فیلم من نگاه شاعرانه ای دارد. هنگام ساخت این فیلم، گویی جلوی دهان خود را گرفتم و با چشمانم و با زبان تصویر در فیلم یا مخاطب صحبت کردم، به طوری که ناخدا را جلوی دوربین به صحبت و ارائه اتوبیوگرافی وا نداشتم بلکه سعی نمودم بیشتر، تصویر به حرف بیاید. من نگاه شاعرانه ام را در سینمای مستند پی خواهم گرفت.
او در مورد کمبودهای سینمای کوتاه خاطر نشان ساخت: ارتباط سینما مستند می بایستی تنها از طریق شبکه مستند نباشد و امیدوارم این تعداد فیلمِ مستند را مردم در اکران و پلتفرم ها و نمایش خانگی ببینند. همچنین لازم است نهاد های دیگر در کنار مرکز گسترش برای تولید، از ساخت مستند حمایت صورت دهند.
او در ادامه افزود: آموزش زیر ساخت بسیار مهم است. در حال حاضر استان ما هیچ پایگاه مهمی برای آموزش سینمای مستند ندارد. مرکز گسترش کار بسیاری خوبی شکل داد و آن شکل گیری خانه مستند در استان ها بود اما متاسفانه متوقف شد. اگر خانه مستند در استان ها شکل بگیرد و اهالی سینمای مستندِ یک استان کنار هم جمع شوند و به آموزش و پژوهش و نمایش مستند بپردازند آن گاه خروجی آن را در کیفیت سینمای مستند خواهیم دید.
این فیلمساز گفت: همکارانی حتی در قسمت خدمات اداره دارم که وقتی به من می رسند می گویند فیلم شما را شب گذشته در شبکه مستند دیدم. حتی زمانی که برای تهیه غذا به یک رستوران یا آشپزخانه می روم کارگران آن جا می گویند سینمای مستند را دوست دارند و فیلم ها را می بینند و اتفاقا گونه های مختلف سینمای مستند را هم چون یک فیلمساز می شناسند.
وی در مورد جای خالی چنین فیلم هایی اشاره کرد: اگر چه روز دوم جشنواره است و همه ی فیلم ها را هنوز ندیده ام اما عموما فیلم ها گفت و گو محور است و بنده دوست می دارم که این گفت و گو در روند فیلم شکل بگیرد و همیشه پرهیز می نمایم که سوژه مستقیم به دوربین نگاه و به پرسش ها پاسخ دهد.
وی در مورد چالش های زمان ساخت این فیلم گفت: چالشی نداشتم و همه چیز همراه من بود. اگر از ناخدا خواسته ای داشتیم ایشان ده ها بار به کمک ما می آمدند. مرکز گسترش نیز کاملا حامی و پشتیبان ما بوده است.
وی در مورد پخش آنلاین فیلم ها در جشنواره گفت: خوب است. آن زمانی که فیلم در جشنواره نداریم، همچنین زمانی که کرونا بود یا در شهر دیگری دور از تهران هستیم، این پخش آنلاین اجازه می دهد که علاقه مندان و اهالی سینمای مستند آثار را مشاهده کنند و به روز باشند.
این کارگردان در اشاره به اهمیت ارتباط فیلم سازان جوان با سینمای بین الملل گفت: از زمانی که فیلم متولد می شود نباید توسط فیلمساز رها شود. مرحله پخش فیلم که آخرین مرحله است به نوعی نقطه شروع برای فیلمساز است تا در سینمای جهان دیده شود. متاسفانه سینماگران مستند در امور پخش فیلم سینمای مستند ضعیف عمل می کنند.
“ارکیان” درباره جرات در فیلم سازی و گشایش در ممیزی گفت: جذب سرمایه در ایجاد جرات بسیار مهم است. بنده امیدوارم سازمان هایی هم چون میراث فرهنگی و شهرداری ها به تزریق سرمایه و حمایت روی بیاورند. اگر مرکز گسترش برای ساخت فیلم “ناخدا” به یاری من نمی آمد به طور حتم در آن شرایطِ سختِ کار در بوشهر، فیلم ساخته نمی شد. همین طور است برای ساخت فیلم بعدی که بودجه یک ارگان به من جرات می بخشد. از سوی دیگر، فیلمساز خط قرمز ها را می شناسد و جسارت می تواند در پرداخت و نوع نگاه، باشد.
وی در مورد اینکه آیا این اثر می تواند تبدیل به یک فیلم مرجع شود گفت: این را زمان تعیین می کند.
این فیلمساز درباره جایگاه پژوهش در جامعه و مدیریت کلان کشور، همچنین تغییر نگاه مسئولین به سینمای مستند با نگاه روزآمد و مخاطب محور بیان داشت: در سینمای مستند، همه چیز به پژوهش باز می گردد. اگر بخواهم فیلمی راجع به کم شدن ماهی های دریای خزر بسازم، بالطبع باید شیلات به من در بخش پژوهش کمک کند تا به این ترتیب، نتیجه بخش باشد. همچنین بنیاد شهید می بایستی با بنده در قسمت پژوهشِ ساخت فیلمی راجع به یک شهید، همراهی نماید.
او این طور به صحبت های خود در این بخش ادامه داد: مسئولان ما مستند نمی بینند. اگر برنامه و جایی را تدارک ببینند تامسئولان مستند ببینند آن وقت خیلی اثرگذار خواهد بود و بسیاری از مشکلات حل خواهد شد. ضمن این که فیلم های سینمای مستند فقط برای فیلمسازان سینمای مستند ساخته و پخش می شود. به طور نمونه، ای کاش مسئولان بوشهر نیز فیلم بنده را ببینند و مسئولان هر شهری فیلم های مربوط به آن شهر را نظاره گر باشند. چه خوب که حرف ها اجرایی شوند؛ آن گاه سینمای مستندِ ما جایگاه بهتری نسبت به امروز خواهد داشت. دیدن یک فیلم توسط استاندار می تواند به حمایتِ ایشان از تولید بعدی فیلمساز بیانجامد. برای مثال در دوره ای آزالا به استان گیلان آمد و نمی گذاشت ماهی های دریای خزر نفس بکشند، حال اگر فیلمی راجع به این موضوع ساخته شود و در ادامه استاندار فیلم را ببیند و دستور رسیدگی برای ارائه راهکار دهد، قطعا هم به عملکردِ بهتر مسئول در استان می انجامد و هم مسیر فیلمساز برای ساخت فیلم بعدی هموار و بدون دغدغه خواهد شد.
این فیلمساز جوان در خصوص موضوع پخش و اکران از شبکه های تلویزیونی منطقه و جهان، مخاطب هدف و بازار هدف اظهار داشت: در کنار اکران آنلاین چه خوب هست که صدا و سیما در کنار جشنواره سینما حقیت، حمایت نمایند و شبکه های تلویزیونی نیز فیلم های جشنواره را پخش کنند و حق پخش پرداخت نمایند. صد در صد فیلم های مستند در جامعه اثر گذار است و نگاه مردم را تغییر می دهد.
وی بیان کرد: مبالغ تخصیص بودجه به سینمای مستند بسیار اندک است. در حالی که سینمای مستند آن قدر تاثیر گذار هست که برای آن هزینه شود. این طور بگویم که در بسیاری موارد به طور رفاقتی فیلم را ساختیم و یا دستمزد های اندکی گرفتیم. اگر بودجه به میزان خوبی افزایش یابد آن‌گاه می توانید از بهترین عوامل در هر رشته سود ببرید و فیلم بهتری خواهید داشت.
وی در اشاره به اهمیت مخاطب گفت: مخاطب هدفِ من در این فیلم شخص “ناخدا رسول غریبی” بود به این جهت که ادای دینی به ایشان داشتم و می خواستم دیده شوند و همه بدانند که وی تنها یک ماهیگیر نیستند بلکه جوایز جهانی بسیاری دارند ولی در ایران شناخته شده نیستند. همین طور بدانند که “داوود کوچکی”، “محمود خان” و بسیاری دیگر از این نقاشانِ خود آموخته، در دنیا مطرح می باشند اما در کشور خودشان مهجور هستند.
وی خاطر نشان کرد: امروز به جشنواره آمدم که با مخاطب، فیلم را ببینم. بیشتر تولیدات بنده در شبکه مستند بوده است. فیلم “سیمای زنی در دوردست” را برای شبکه مستند ساختم که پخش شد. همینطور “همه ی آن سال ها” را که راجع به عروسی اقوام ایرانی بود. در اینجا هست که شما متوجه خواهید شد مردم به چه میزانِ زیادی به سینمای مستند اقبال نشان می دهند و دوست می دارند.
وی در بخش پایانی صحبت های خود در اشاره به اهمیت حمایت و هدایت مستند سازان بیان نمود: پیشنهاد بنده تخصیص بودجه و تعریف یک بسته به سینمای مستند توسط تمامی نهاد ها البته با مضمون مرتبط با ارگان خودشان است که این چنین حالِ سینمای مستند کشورمان بهتر خواهد شد.
عوامل مستند ” ناخدا ” عبارتند از: نویسنده و کارگردان ( علی ارکیان شریفی )، پژوهش ( منصوره قیمی )، تصویر بردار ( فرشید آذری )، تدوینگر و مشاور کارگردان ( بابک بهداد )، صدا بردار ( ساسان زالی )، دستیار کارگردان ( حامد ارکیان شریفی ) و مدیر تولید ( محمود حجتی ).
هفدهمین جشنواره بین المللی فیلم مستند ایران «سینما حقیقت»؛ 27 آذر تا 2 دی ماه 1402 به دبیری محمد حمیدی مقدم در پردیس چارسو در حال برگزاری است.
| گزارش و گفت و گو از: تورج اردشیری نیا
| عکس از: الهام سادات روئین تن
