به گزارش سینمایی نیوز و به نقل از روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، آیین اختتامیه چهل و یکمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و سی‌ویکمین دوره جایزه جهانی کتاب سال پیش از ظهر امروز چهارشنبه (هجدهم بهمن ۱۴۰۲) با حضور آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی؛ رئیس جمهور، محمدمهدی اسماعیلی؛ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدعلی زلفی‌گل؛ وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، سید محمد هاشمی؛ جانشین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، یاسر احمدوند؛ معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی رمضانی؛ مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، غلامعلی حداد عادل؛ عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، مدیران و مسئولان فرهنگی کشور و اهالی فرهنگ و رسانه در تالار وحدت برگزار شد.
رئیس جمهور در این مراسم با تبریک فرارسیدن سالروز بعثت نبی مکرم اسلام (ص) و نیز ایام پیروزی انقلاب اسلامی، این جلسه را به اعتبار ارتباط آن با کتاب بسیار ارزشمند توصیف کرد و گفت: پرداختن به کتاب به عنوان آینه تمام نمای علم، فرهنگ، ادب، هنر و احوال پیشینیان و وسیله‌ای برای انتقال ارزش‌ها به عصرها و نسل‌ها، بسیار اهمیت دارد.
سیدابراهیم رئیسی با اشاره به همزمانی آیین تجلیل از کتاب و مولفان و نویسندگان کتاب با سالروز بعثت پیامبر خاتم، افزود: مبنا و پایه رسالت پیامبر گرامی اسلام (ص) نیز کتاب بود. پیامبر با کتاب به بشر چگونه زیستن، اندیشیدن و برخورداری از عقیده و اخلاق کریمه و عمل صالح داشتن را آموخت و انسان و جامعه بشری را به سوی مدینه‌النبی و جامعه قرآنی هدایت کرد.
وی در ادامه با بیان اینکه کتاب مبنای تربیت عقلانی، اخلاقی و قانونی بر پایه بایدها و نبایدهای انسان در زندگی است، گفت: قلم و کتاب همواره و بسیار مورد تجلیل و تکریم بوده و هستند، اما نه هر قلمی، بلکه قلم و مسطور قلمی که مسئولانه بنگارد و هدف آن هدایت، سعادت و نجات انسان باشد. مسطور قلمی مورد سوگند خداوند است که با هدف صعود انسان، شناخت زندگی و مسائل او و ارائه راهکارهای حل این مسائل را مورد توجه قرار دهد. اگر قلمی در این جهت حرکت کند بسیار ارزشمند است.
رئیس جمهور با بیان اینکه ما پیشینیان را به واسطه قلم‌شان می‌شناسیم، ادامه داد: همه شناخت ما از گذشته به واسطه آن چیزهایی است که نگارش یافته و ثبت شده است. شناخت ما از علما، فقها و مفسران ناشی از آثار قلمی و تراوشات اندیشه‌ای و ذهنی آنان است که به نگارش درآمده است.
آیت‌الله رئیسی با اشاره به اینکه امروز با وجود همه ابزارهای ارتباطی و اطلاعاتی نوین که در اختیار بشر قرار دارد، کتاب همچنان جایگاه والای خود را حفظ کرده است، گفت: فضای دیجیتال و مجازی باید وسیله و بستر مناسبی برای رونق بخشیدن به کتاب و کتاب‌خوانی دیده شود.
وی همچنین تاکید کرد که نویسندگان و مولفان کتاب باید در کنار توجه به کسب درآمد، از جایگزین شدن تالیف کتاب و انتقال علم، دانش، فرهنگ، تاریخ و حقیقت با یک شغل برای کسب درآمد احراز کنند و اضافه کرد: شایسته است زندگی کسانی که در رابطه با تالیف کتاب مسئولانه تلاش می‌کنند به شکل مناسبی تامین شود تا جایگاه نوشتن کتاب به وسیله کسب درآمد تنزل داده نشود.
آیت‌الله رئیسی اصحاب کتاب و خالقان آثار فاخر و ارزشمند در این حوزه را در زمره خواص جامعه دانست و گفت: طبعا این جایگاه مسئولیت و انتظارات خاصی از این قشر در جامعه ایجاد کرده که از جمله آنها صیانت از فرهنگ و تمدن غنی کشور و صیانت از جامعه در برابر انحرافات فکری، اخلاقی و اجتماعی است.
رئیس جمهور در ادامه سه موضوع «کودک و نوجوان»، «معرفی آثار تمدنی ایران» و «توجه به نویسندگان، مولفان و مترجمان» را از جمله موضوعات اولویت‌دار کشور در حوزه کتاب عنوان کرد و افزود: کسانی که می‌توانند در حوزه کودک و نوجوان قلم بزنند، باید برای آینده‌سازان کشور بیشتر فعالیت کنند.
آیت‌الله رئیسی بر اهمیت قلم زدن در عرصه آثار تمدنی ایران اسلامی برای عموم ملت‌ها، فرهنگ‌ها، زبان‌ها و گویش‌ها به عنوان دومین نیاز اولویت‌دار کشور در حوزه کتاب تاکید کرد و گفت: زمانی که به دیگر کشورها سفر می‌کنیم و از مراکز و دانشگاه‌های آنها بازدید می‌کنیم متوجه می‌شویم چه اندازه در این حوزه کمبود داریم. با توجه به اینکه بسیاری از آنان به اندازه ما غنای تاریخی و فرهنگی ندارند این وظیفه صاحبان قلم است که برای معرفی آثار تمدنی ایرانی-اسلامی کارهای بزرگی صورت دهند.
رئیس جمهور از توجه خاص به مؤلفان، نویسندگان و اصحاب فکر و اندیشه به عنوان سومین نیاز کشور در حوزه کتاب و قلم نام برد و ادامه داد: مخاطب اول در این زمینه مسئولان دولت در دستگاه‌های اجرایی هستند که باید به این قشر خاص و ارزشمند توجه کنند. این قشر البته دارای مناعت طبع بوده و حاضر نیستند احساس نیازشان مشهور و آشکار باشد، لذا باید همواره ارجمند شمرده شوند و اگر آنها برای رفع نیاز خود به ما مراجعه نمی‌کنند، این ما هستیم که باید به آنها مراجعه کنیم.
نیل به تمدن نوین اسلامی از گذر فرهنگ
در آیین پایانی چهلویکمین کتاب سال و سی‌ویکمین جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز طی سخنانی گفت: انقلاب اسلامی ایران ماهیتی فرهنگی دارد و از گذر فرهنگ باید به تمدن نوین اسلامی برسیم. در ماهیت فرهنگی انقلاب بزرگ اسلامی، همین بس که رهبران آن از بزرگان حوزه فرهنگ و کتاب به شمار می‌روند و تمامی فعالیت‌های فرهنگی مهم و سالانه با نام فجر انقلاب گره خورده است.
اسماعیلی، جایزه کتاب سال را محصول انقلاب اسلامی دانست و ادامه داد: چهلویکمین سال برگزاری جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی نیز مقارن با ۴۵ سالگی انقلاب اسلامی شده است و ما از نظر فرهنگ، وام‌دار تمدن نوین اسلامی هستیم. دهه فجر، جشن پیروزی بزرگ مردم ایران است و اتفاق مهم‌تر و بزرگ‌تر اینکه انقلاب اسلامی، یک انقلاب بزرگ فرهنگی است، چنانچه امام خمینی (ره) نیز یک مولف، مفسر، فقیه و حکیم برجسته بود و مهم‌ترین کتاب‌های حوزه معارفی خود را در دهه‌های سوم حیات‌شان نوشتند.
اسماعیلی، رهبر انقلاب را نیز یک شخصیت بزرگ فرهنگی برشمرد و گفت: اگر انقلاب‌های بزرگ دنیا به رهبران نظامی خود می‌نازند، انقلاب اسلامی به شخصیت‌های برجسته و رهبران فرهنگی خود می‌بالد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، ادامه داد: امسال پررونق‌ترین دوره فرهنگ و هنر در کشور شکل گرفت. سال جاری را با نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و نمایشگاه قرآن کریم آغاز کردیم. ۷ میلیون نفر در نمایشگاه کتاب تهران حضور پیدا کردند؛ علاوه بر این فروش مجازی این رویداد نیز در اختیار همه مردم ایران بود و بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزارعنوان کتاب از طریق سامانه فروخته شد و رایگان به دست مردم رسید. بنابراین شعار عدالت فرهنگی را دولت مردمی اجرا کرده است. امسال مهم‌ترین کتابخانه‌ها در کشور از جمله کتابخانه خرم‌آباد افتتاح شد که ۲۲ سال از آغاز ساخت آن گذشته بود و ما توانستیم آن را راه‌اندازی کنیم.
اسماعیلی با تاکید بر لزوم تخصیص اعتبار ویژه برای تجهیز کتابخانه مدارس، مساجد و دانشگاه‌ها، ابراز امیدواری کرد که امسال این اعتبار اختصاص داده شود تا شاهد رونق این کتابخانه‌ها باشیم.
اسماعیلی با اشاره به خودکفایی تولید کتاب درسی با کاغذ ایرانی گفت: سال جاری، ۱۵۵ میلیون نسخه کتاب درسی با کاغذ ایرانی تولید شد. روزی که دولت را تحویل گرفتیم، ظرفیت تولید کاغذ داخلی، ۵ هزار تن بود در حالی که اکنون به توان تولید ۸۰ هزار تن رسیده است. در آینده‌ای نزدیک با افتتاح مجموعه جدید تولیدی، ۵۰ هزار تن به این میزان اضافه خواهد شد. امیدواریم در کمتر از دو سال ایران بتواند به صادرکننده کاغذ تبدیل شود.
تقدیر از خدمات علمی زنده‌یاد کریم مجتهدی
همچنین در این مراسم، حجت‌الاسلام و المسلمین حمید پارسانیا، دبیر علمی چهلویکمین جایزه کتاب سال، درباره شخصیت علمی مرحوم کریم مجتهدی گفت: سپاس و قدردانی از یک شخصیت علمی، تقدیر از یک اثر و قدردانی از یک نویسنده بر مدار آن اثر علمی خاص نیست. بلکه تکریم و تجلیل شخصیتی است که عمر و زندگی خود را در تحصیل یک علم و نیز در نشر و گسترش آن در عرصه فرهنگ صرف کرده است.
وی با تاکید بر اثرگذاری آثار کریم مجتهدی ادامه داد: آثار ایشان همچنان اثرگذار است. حدود ۳۰ اثر در بیش از ۶۰ سال تدریس از ایشان منتشر شده است. ارزش و منزلت هر انسان به علم و معرفت اوست چنانکه امیرمومنان(ع) بیان فرمود: «ِقیمَةُ کُلِّ امْرِئٍ مَا یَعْلَمُهُ». دکتر مجتهدی در حیات و نشاط علمی معاصر ما که یکی از مقاطع مهم تاریخ است نقشی مستمر و کم‌نظیر برعهده گرفت. ایشان عمر شریف خود را صرف فلسفه و حکمت کرد و سهم به‌سزایی را در استمرار بخشیدن تاریخ خرد وخردورزی جامعه اسلامی ایرانی داشت. حکمت و فلسفه هم به لحاظ منطقی و هم از جهت تاریخی هویت‌بخش سایر علوم و دیگر حوزه‌های معرفتی و ازجمله هویت‌بخش فرهنگ و زیست عمومی جامعه است و همین امر آن را در حکم قلب و روح در محور تاریخ و فرهنگ بشری قرار داده است.
پارسانیا ادامه داد: فلسفه با تصویر جامع و کلانی که از انسان و جهان ارائه می‌دهد، بستر فهم، تفسیر و تبیین دیگر امور و علوم را فراهم می‌آورد. جامعه ایرانی نظیر بسیاری از جوامع و فرهنگ‌های دیگر در یک مصاف تاریخی با فرهنگ و تمدن غرب قرار گرفته است و در معرض حضور فراگیر و گسترده علوم، معارف، فرهنگ، فناوری، اقتدار و استیلای آن واقع شده است.
این استاد حوزه فلسفه در ادامه با اشاره به هویت اندیشی زنده‌یاد مجتهدی گفت: دکتر مجتهدی، با تدریس و تدریس فلسفه غرب، جامعه ایران را در شناخت هویت و بنیان‌های نظری و فرهنگ غرب و پدیده‌های مربوط به آن کمک کرد و برای تغییر مواجهات سطحی و واژگونه جامعه ایرانی اقدام کرد. از این طریق در امکان شناخت دقیق و عمیق سیاست، فناوری، هنر، علم، علوم پایه و کاربردی غربی‌ها یاری‌رسان جامعه ایرانی بود؛ زیرا فلسفه غرب بنیان‌های نظری این مجموعه را به لحاظ منطقی و از جهت تاریخی فراهم می‌آورد؛ بنابراین شناخت دقیق این مجموعه بدون شناخت عمیق آن ممکن نیست. مواجه سالم و دقیق فرهنگ اسلامی – ایرانی با عناصر اجتماعی و فرهنگی رقیب، نیازمند شناخت صحیح آن است و شناخت درست پدیده‌های فرهنگی نیاز به شناخت بنیان‌های فرهنگی و نظری آن دارد. ایران اسلامی با مشارکت فعال ایرانی‌ها در تکوین و رشد فلسفه و حکمت اسلامی شکل گرفته است و اینک تداوم آن در دوران معاصر نیازمند عبور از مواجه کور یا مقلدانه و منفعلانه و نیز در تعامل نقاد و خلاق با مسائل و شرایطی است که فرهنگ و تاریخ غرب برای آن پدید آورده است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که مرحوم مجتهدی در اندیشه اسلامی نیز دانش بسیار داشت، گفت: استاد، متعلق به نسلی از استادان فلسفه غرب است که در جست‌وجوی حقیقت با نظر به هویت تاریخی خود تعهد و نیز تنفس خود را نسبت به حکمت و فلسفه اسلامی پاس می‌داشت و دانشجویان خود را در بهره‌گیری و نیز امتدادبخشی در اندیشه وحکمت اسلامی ترغیب می‌کرد.
وی افزود: علم و زندگی استاد کریم مجتهدی، برای یک نیاز جدی تاریخ معاصر ایران صرف شد، ایشان به نسلی تعلق داشت که تعهد خود را به حکمت اسلامی داشتند و آموزه ایشان و تلاش ایشان در قبال رویکردهایی که متعرضانه به تاریخ حکمت اسلامی می‌پردازند کاملاً برای جامعه ایران سنگر محکم و استواری است. عظمت ایشان بخشی از عظمت دانشگاه، دانشگاه تهران و نسلی را که تربیت کردند، نشان می‌دهد و تقدیر از ایشان، تقدیر از علم و حکمت است.
