به گزارش سینمایی نیوز و به نقل از سایت جشنواره فیلم فجر، نقل از سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) – مهدیه سادات نقیبی: اقتباس از ادبیات به سینما، یکی از تأثیرگذارترین روش‌های انتقال مفاهیم عمیق و داستان‌های تأمل‌برانگیز به مخاطبان گسترده است. این فرایند، نه تنها باعث زنده ماندن آثار ادبی می‌شود، بلکه پلی میان ادبیات و سینما ایجاد می‌کند که به غنای فرهنگی جامعه کمک می‌کند. با این حال، در سینمای ایران، استفاده از این ظرفیت بزرگ همچنان با چالش‌هایی روبرو است و توجه چندانی به آن نمی‌شود. ادبیات فارسی با شاهکارهایی همچون «بوف کور»، «کلیدر»، «سووشون» و «سمفونی مردگان» سرشار از داستان‌هایی است که قابلیت تبدیل شدن به آثار سینمایی برجسته را دارند. با این حال، شمار اندک فیلم‌های اقتباسی در سینمای ایران نشان‌دهنده آن است که این ظرفیت به‌درستی مورد استفاده قرار نگرفته است. یکی از عوامل مؤثر در این کمبود، نبود حمایت کافی از سوی جشنواره‌ها و نهادهای فرهنگی است.
اقتباس‌هایی که تاکنون در ایران انجام شده‌اند، از جمله فیلم‌هایی مانند «شازده احتجاب» ساخته بهمن فرمان‌آرا، نمونه‌هایی موفق از پیوند ادبیات و سینما هستند. با این حال، این نمونه‌ها استثنایی‌اند و نمی‌توانند به‌تنهایی نشان‌دهنده جریان پویای اقتباس در سینمای ایران باشند. جشنواره فیلم فجر، به عنوان بزرگترین رویداد سینمایی ایران، می‌تواند نقشی کلیدی در تقویت این جریان ایفا کند. این جشنواره با ایجاد بخشی ویژه برای فیلم‌های اقتباسی و اختصاص جوایز مستقل، می‌تواند فیلمسازان را به سمت استفاده از آثار ادبی سوق دهد. چنین اقدامی نه تنها باعث تشویق نویسندگان و سینماگران به همکاری‌های مشترک می‌شود، بلکه به ارتقای سطح کیفی فیلم‌ها نیز کمک خواهد کرد.
در جشنواره‌های بین‌المللی مانند کن و برلین، بخش‌هایی ویژه برای فیلم‌های اقتباسی وجود دارد که به ارزش‌گذاری این گونه آثار کمک می‌کند. این جشنواره‌ها، با نمایش آثار اقتباسی، پلی میان ادبیات و سینما ایجاد کرده‌اند و فرصتی برای معرفی نویسندگان به مخاطبان جهانی فراهم کرده‌اند. جشنواره فیلم فجر نیز می‌تواند از این الگوها بهره گیرد و با معرفی آثار ادبی مستعد اقتباس به فیلمسازان، گامی مؤثر در این زمینه بردارد. اختصاص جوایز ویژه برای بهترین فیلم اقتباسی یا بهترین فیلمنامه اقتباسی، از دیگر راهکارهایی است که می‌تواند باعث تقویت این رویکرد شود. این جوایز، انگیزه‌ای برای فیلمسازان به وجود می‌آورند تا به جای تکیه بر داستان‌های تکراری و کلیشه‌ای، به سراغ منابع ادبی بروند و روایت‌های نوآورانه‌ای را به تصویر بکشند. از سوی دیگر، برگزاری نشست‌های تخصصی میان نویسندگان و سینماگران در حاشیه جشنواره، می‌تواند فضایی برای تعامل و آشنایی این دو گروه ایجاد کند. این نشست‌ها، زمینه‌ساز پروژه‌های مشترک و خلق آثار اقتباسی خواهند بود که از هر دو جنبه هنری و تجاری قابل‌توجه‌اند.
اقتباس از آثار ادبی، فرصتی بی‌نظیر برای نمایش ابعاد مختلف فرهنگی و تاریخی جامعه است. این آثار، به دلیل ساختار داستانی غنی و عمق مفاهیم، می‌توانند به ارتقای سطح کیفی سینما کمک کنند و مخاطبان را به تفکر وادارند. جشنواره فیلم فجر، به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی کشور، می‌تواند نقشی اساسی در این مسیر ایفا کند و با حمایت از فیلم‌های اقتباسی، به غنای سینمای ایران بیفزاید. با توجه به این ظرفیت‌ها، لازم است نهادهای فرهنگی و هنری، به ویژه جشنواره فیلم فجر، رویکردی فعال‌تر در زمینه حمایت از اقتباس‌های ادبی اتخاذ کنند. این حمایت‌ها، می‌توانند شامل معرفی آثار مستعد، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و اختصاص بودجه برای تولید فیلم‌های اقتباسی باشند.
این حمایت‌ها می‌تواند مسیر سینمای ایران را به سوی تولید آثاری پیش ببرد که نه تنها از لحاظ هنری و محتوایی ارزشمند هستند، بلکه تأثیری ماندگار در فرهنگ عمومی جامعه خواهند داشت. در عین حال، ترویج اقتباس ادبی در سینمای ایران، به تقویت ارتباط میان نسل‌های مختلف نیز کمک می‌کند. نویسندگان با قلم خود، روایت‌هایی از فرهنگ و تاریخ را برای آیندگان ثبت می‌کنند و سینماگران با اقتباس از این آثار، آنها را در قالب‌های بصری و جذاب به مخاطبان جدید عرضه می‌کنند. یکی دیگر از جنبه‌های مثبت گسترش اقتباس، ایجاد بستری برای بازخوانی و بازتفسیر متون ادبی است. بسیاری از آثار کلاسیک و معاصر فارسی، همچنان قابلیت به‌روزرسانی و ارائه از زوایای جدید را دارند. سینما به‌عنوان رسانه‌ای زنده و پویا، می‌تواند این متون را با شرایط و دغدغه‌های امروز جامعه هماهنگ کند و به مخاطبان معاصر نزدیک‌تر سازد.
همچنین جشنواره فیلم فجر با معرفی آثار اقتباسی برگزیده به جشنواره‌های بین‌المللی، می‌تواند زمینه‌ساز معرفی ادبیات فارسی به جهان شود. این امر، نه تنها باعث ارتقای جایگاه سینمای ایران می‌شود، بلکه بستری برای شناخته‌شدن نویسندگان فارسی‌زبان در سطح جهانی فراهم می‌کند.
در نهایت، اقتباس ادبی مسیری است که نه تنها به غنای سینمای ایران کمک می‌کند، بلکه می‌تواند تأثیرات فرهنگی گسترده‌ای داشته باشد. جشنواره فیلم فجر به‌عنوان مهم‌ترین رویداد سینمایی کشور، می‌تواند نقش پررنگ‌تری در این مسیر ایفا کند. با توجه به ظرفیت‌های بالای ادبیات فارسی و توانمندی سینماگران ایرانی، این پیوند می‌تواند آغازگر دوره‌ای جدید در تاریخ سینمای ایران باشد؛ دوره‌ای که در آن ادبیات و سینما، به‌عنوان دو رکن مهم فرهنگی، در هم تنیده می‌شوند و آثار ماندگاری خلق می‌کنند که هم در ایران و هم در عرصه بین‌المللی بدرخشند.
